4- كيف محسوس كه به پ نج قوّه ظاهره اختصاص دارد و آنها عبارتند از:

كيفيّات ملموسه مانند كيفيّات فعليّه و انفعاليّه‌اى كه اوايل ملموسات و

نظير آن مى‌باشند و كيفيّات مذوقه همچون طعوم بسيطه نه‌گانه و امثال آنها و

كيفيّات مشمومه نظير بوهاى خوش و ناخوش و كيفيّات مسموعه همچون اصوات و

كيفيّات مبصره مانند اضواء و الوان.

سپس در ذيل « من انفعالى» مى‌فرمايد:

اين عبارت بيان است از كيف محسوس، يعنى كيف محسوس همان‌

انفعاليّات است و انفعاليّات كه همان كيفيّات محسوسه باشند اگر راسخ بوده نظير

زردى در طلا و حلاوت در عسل بآنها انفعاليّات اصطلاحا نام مى‌دهند زيرا حواس از

ناحيه آنها منفعل مى‌شوند يا وجه اين تسميه آنست كه حواس بطور خصوص يا عموم‌

تابع مزاج بوده كه مزاج نيز از انفعال عناصر حاصل مى‌شود.

و اگر غير راسخ باشد مانند سرخى شخص خجالت‌زده و زردى چ هره‌

شخص ترسو بآنها انفعالات گ ويند زيرا اين كيفيّات بخاطر سرعت زوالشان شباهت‌

شديد به « ان ينفعل» دارند، لذا اينقسم نيز اگرچه با قسم اوّل در وجه تسميه‌

مشارك است ولى جهت فرق بين ايندو قسم حضرات از اسم اينقسم « ياء » را كم‌

كرده و « انفعاليّات » را به « انفعالات » مبدّل نمودند تا بدين ترتيب بر قصورى كه در

اينقسم نسبت بقسم اوّل است تنبيه كرده باشند و قصور عبارتست از عدم ثبات چ ه‌

آنكه كيف در قسم اوّل ثبات و در اينقسم زائل و غير ثابت است و ما با كلام بعدى‌

به مفهوم هر دو قسم اشاره كرده و گ فته‌ايم:

شرح فارسى:

توضيح‌

3- قسم سوّم از اقسام كيف عبارتست از كيفيّات استعداديّه مانند قوّت و

ضعف.

قوّت: در حكمت براى قوّت اطلاقات عديده‌اى مى‌باشد كه برخى از آنها

را در ذيل مى‌آوريم.

الف: قوّت در مقابل ضعف و آن امرى است كه بواسطه آن حيوان مى‌تواند