ترجمه: كم قابل ضديّت نيست همانطوريكه جوهر چ نين مى‌باشد و شاهد بر متضاد

نبودن اقسام كم با هم اينكه برخى از انواعش بر بعضى ديگر عارض مى‌شوند چ ه‌

آنكه خطّ بر سطح مثلا عارض مى‌گردد.

و يا بعضى از انواع كم مقوّم برخى ديگر مى‌باشد و پ ر واضح است كه‌

عروض و تقويم با ضدّيّت منافات دارند و نيز در ضدّيّت شرط است كه متضادّين از

نظر موضوع با هم متّحد باشند در حاليكه اين معنا اينجا منتفى است.

سپس در ذيل « انواعه » مى‌فرمايد:

ضمير در « انواعه » به كم جنسى كه در ضمن متّصل قار است برمى‌گردد و

چ ون كم متّصل تعليمى مشهور است لذا باكى از اين نداريم كه ضمير را بمطلق كم‌

ارجاع داده و خصوص تعليمى آن مراد باشد.

بهر تقدير انواع كم تعليمى اخذ مى‌شوند يعنى هر كدام از مقادير (سطح،

خطّ، جسم) لا بشرط ملاحظه مى‌شوند يعنى هر يك را بدون التفات به شيئى از مواد

و احوال آن در نظر مى‌گيريم در نتيجه مقادير جسم و سطح و خطّ تعليمى مى‌شوند و

وجه ناميدن اين مقادير به تعليمى آنستكه علوم تعليمى از آنها باين نحو بحث مى‌كند

يعنى در علوم تعليمى از آنها بطور لا بشرط از ماده و حال مادّه سخن رانده مى‌شود.

و علوم مزبور را از اينجهت تعليمى خوانند كه در ابتداء تعليم مبتديان بآنها

اشتغال مى‌ورزند.

شرح فارسى:

توضيح‌

احكام مقوله كم‌

1- از احكامى كه در اين مقوله هست اين است كه كم ضدّ كمّ ديگر

نيست همانطورى كه جوهر ضدّ جوهر نمى‌باشد و براى اثبات اين مدّعا بدو دليل‌

متمسّك شده‌اند.

دليل اوّل‌

عدم تضادّ در كم متّصل: بجهت اين است كه چ ه بسيار مى‌بينيم كه بعضى‌