5- رأيته مسرعا اسراعا عظيما

6- شنئت الكسلان بغضا

سؤالات و تمرينات ص (51)

1- موارد وجوب حذف عامل مفعول به را با چند مثال مفيد ذكر كنيد:

2- در باب تحذير چه وقت حذف عامل واجب است‌

3- در جملات زير مفعول به را مشخص كرده و عامل آنرا معيّن نمائيد:

الف: يمحو اللّه ما يشاء و يثبت‌ ( سوره رعد آيه 39)

ب: و لقدد ارسلنا موسى باياتنا ان اخرج قومك من الظلمات الى النّور و ذكّرهم بايّام الله‌ ( سوره ابراهيم آيه 5)

ج: فيومئذ لا ينفع الّذين ظلموا معذرتهم‌ ( سوره روم آيه 57)

د: فاىّ آيات الله تنكرون‌ ( سوره غافر آيه 81)

ه: و قيل للّذين اتّقوا ماذا انزل ربّكم؟ قالوا خيرا ( سوره نحل آيه 30)

و:

ايّاك و الغضب فانّه طيرة من الشيطان‌

( نهج البلاغه نامه 76)

ز:

فاللّه اللّه فى نفسك‌

( نهج البلاغه خطبه 6)

ح: الكريم لا تهنه، اكرمت موسى سلمى‌

4- جمله زير را تركيب كرده و اعراب كلمات آن را مشخّص نمائيد:

و اذا جائك الّذين يؤمنون بآياتنا فقل سلام عليكم كتب ربّكم على نفسه الرّحمة ( سوره انعام آيه 54)

جواب‌

1- عامل مفعول به در چهار مورد واجب است حذف شود يك مورد آن سماعى و سه مورد ديگرش قياسى است مورد سماعى مانند امثله ذيل: امرء و نفسه كه عاملش دع يعنى واگذار بوده.

و نيز مانند: و انتهوا خيرا لكم‌ كه عامل خيرا « اقصدوا » بوده و حذف شده.

و همچنين نظير: اهلا و سهلا كه عامل « اهلا » اتيت بوده و سماعا حذف شده است.