الف: قد افلح المؤمنون‌ ( سوره مؤمنون آيه 1)

ب: ضرب اللّه مثلا عبدا مملوكا يقدر على شى‌ ( سوره نحل آيه 75)

ج: و اخفض لهما جناح الذّلّ من الرّحمة و قل ربّ ارحمهما كما ربيّانى صغيرا ( سوره اسراء آيه 24)

د: فادخلى فى عبادى و ادخلى جنّتى‌ ( سوره فجر آيه 29)

ه: ما فرح اعدائنا بوحدتنا و قوّتنا

و: أواقف على الشجرة عصفور

ز:

6- در جملات زير فاعل ظاهر و ضمير را مشخص نمائيد:

الف: فاذا فرغت فانصب‌ ( سوره شرح آيه 7)

ب: قد افلح من زكّيها ( سوره شمس آيه 9)

ج: ما ودّعك ربّك و ما قلى‌ ( سوره ضحى آيه 3)

د: علمت نفس ما قدّمت و اخّرت‌ ( سوره انفطار آيه 5)

ه: انّما نطعمكم لوجه اللّه‌ ( سوره انسان آيه 9)

جواب‌

1- اسماء مرفوع هشت تا هستند باين شرح: 1- فاعل 2- نائب فاعل 3- مبتداء 4- خبر مبتداء 5- خبر انّ و نظائر ان 6- اسم كان و نظائر آن 7- اسم « ما » و « لا » مشبهة بليس 8- خبر لاء نفى جنس‌

2- فاعل عبارت است از اسمى كه پيش از آن فعل يا شبه فعل (مانند اسم فاعل) بوده كه به آن اسم اسنادش داده باين نحو كه قيام آن فعل وابسته به آن اسم بوده نه آنكه فعل بر آن واقع شده باشد.

فاعل بر دو قسم است: اسم ظاهر مانند: قام زيد و ضمير مثل: زيد قام كه در قام ضمير هو مى‌باشد

و ضمير يا بارز است مانند زيدان قاما و يا مستتر است همچون مثال گذشته‌