12- دو جمله زير را تركيب كرده و اعراب كلماتشان را بيان كنيد:

الف: «فضّلاللّه المجاهدين على القاعدين أجرا عظيما درجات منه و مغفرة و رحمة و كان اللّه غفورا رحيما» ( ألنساء: 4- 95 و 96)

ب: «والتّين و الزّيتون و طور سينين و هذا البلد الأمين لقد خلقنا الإنسان فى أحسن تقويم». ( ألتين: 95- 1 الى 4)

جواب‌

1- واو قسم مختص به اسم ظاهر است و تاء قسم اختصاص به « اسم » « الله » دارد مانند:

و الفجر و ليال عشر ( مثال براى واو قسم) و تاللّه لاكيدنّ اصنامكم‌ ( مثال براى تاء قسم)

2- باء قسم هم بر سر اسم ظاهر داخل شده و هم بر ضمير مانند: بالله و بالرحمن و بك‌

3- هرگاه جواب قسم موجبه باشد واجب است بر سرش « لام » بيايد اعم از آنكه جمله اسميه بوده مانند: و اللّه لزيد قائم يا جمله فعليه باشد مانند: و اللّه لا قومنّ.

4- اگر جمله جواب منفى باشد واجب است بر سرش « ما » و يا « لا » درآيد مانند:

و اللّه ما زيد قائم يا و اللّه لا يقوم زيد.

5- در دو مورد جواب قسم حذف مى‌شود:

الف: آنكه قبلا كلامى كه بر آن دلالت مى‌نمايد در كلام آمده باشد مانند: زيد قائم و اللّه كه تقدير آن زيد قائم و اللّه انّ زيدا لقائم مى‌باشد، بنابراين جمله « زيد قائم» قرينه است براى جواب محذوف.

ب: قسم در بين و وسط كلام ذكر شده باشد مانند: زيد و اللّه قائم كه تقدير آن زيد قائم و الله زيد لقائم است.