و التّأخير لعموم السّلب و شمول النّفى، فبعد دخول [كلّ‌] يجب ان يعكس هذا ليكون [كلّ‌] للتّأسيس الرّاجح دون التّأكيد المرجوح.

ترجمه‌

مصنّف گويد:

و سالبه مهمله در قوّه سالبه كليّه‌اى است كه مقتضى نفى از تمام افراد موضوع مى‌باشد زيرا موضوعش در سياق نفى قرار گرفته است.

شارح گويد:

اما در صورت تأخير مسنداليه از مسند وجه افاده [كل‌] عموم ياد شده را اينست كه قول ما كه مى‌گوئيم: لم يقم انسان سالبه مهمله‌اى است كه در آن سور وجود ندارد و سالبه مهمله در قوّه سالبه كليّه‌اى است كه آن خود مقتضى نفى حكم از تمام افراد موضوع است مانند:

لا شئ من الانسان بقائم (هيچيك از افراد انسان ايستاده نيستند)

و چون اين معنا با آنچه از نظر ارباب فن ثابت است كه مهمله را در قوّه جزئيّه مى‌دانند مخالفت دارد لاجرم مصنّف آنرا بيان و تقرير كرده و مى‌گويد:

علّت عموم آنست كه موضوع مهمله در سياق نفى قرار گرفته در حاليكه نكره است و به لفظ [كلّ‌] مصدّر نشده، بنابراين در چنين موردى بايد تأخير مفيد نفى حكم از تمام افراد باشد.

و وقتى قضيّه [لم يقم انسان‌] بدون لفظ [كل‌] معنايش نفى قيام از تمام افراد بود حال اگر بعد از دخول [كلّ‌] نيز چنين باشد لازم مى‌آيد كه [كلّ‌] براى تأكيد معناى اوّل باشد لذا لازم و واجب استكه آن را بر نفى قيام از افراد مجمل حمل شود تا [كلّ‌] براى تأسيس‌