و تتمه الاستدلال در عبارت بعدى و شرح آن انشاء اللّه خواهد آمد.

قوله: قيل و قد يقدّم: قائل اينقول ابن مالك و جماعتى از ادباء هستند و از تعبير مصنّف به [قيل‌] اينطور استفاده مى‌شود كه مصنّف اينقول را ضعيف مى‌داند.

قوله: المسوّر بكل: كلمه [سور] در اصطلاح اهل ميزان عبارتست از لفظى كه حامل بيان كميّت افراد موضوع است، بنابراين سور در قضيّه: كل انسان حيوان لفظ [كلّ‌] و در قضيّه بعض الانسان كاتب لفظ [بعض‌] مى‌باشد.

قوله: على نفى الحكم عن كلّ فرد: مقصود از [حكم‌] مسند بوده و مراد از [كلّ فرد] افراد مضاف‌اليه كل مى‌باشد يعنى افراد موضوع‌

قوله: فانّه يفيد نفى القيام عن كلّ واحد: ضمير در [فانّه‌] به تقديم [كل انسان‌] راجعست.

قوله: فانّه يفيد نفى الحكم عن جملة الافراد: ضمير در [فانّه‌] به تأخير عود مى‌كند و مقصود از [جملة الافراد] افراد بطور اجمال مى‌باشد بدون اينكه محرز و مشخّص باشد كه تمام مقصود بوده يا بعض مراد مى‌باشد.

قوله: و شمول النّفى: عطف تفسير است براى [عموم السّلب‌].

قوله: و ذلك لئلّا يلزم الخ: تقدير عبارت چنين است:

و انّما كان تقديم المسند اليه المسوّر [بكلّ‌] على المسند المقرون بحرف النّفى مفيدا لعموم السّلب و تأخيره عنه يفيد سلب العموم بخلاف تأخيره لاجل ان ينتفى لزوم ترجيح التّأكيد على التأسيس.