و خلاصه آنكه واجبست متبوع در اينقسم از بدل اطلاق شده و از آن تابعش را اراده كنند مانند:

اعجبنى زيد كه آنرا در وقتى بگويند كه علمش اعجاب‌آور باشد بخلاف ضربت زيدا زمانيكه متكلّم حمار زيد را زده است.

از اينرو حضرات نحاة در مثال:

جائنى زيد اخوه تصريح كرده‌اند كه آنرا بدل غلط مى‌نامند نه بدل اشتمال آنطوريكه برخى از نحوى‌ها پنداشته‌اند.

سپس مى‌گويد:

بدل بعض و اشتمال بلكه بدل كلّ نيز خالى از ايضاح و تفسير نيستند.

و اينكه مصنّف بدل غلط را متعرّض نشده جهتش آنستكه اين قسم از بدل در كلام فصيح واقع نمى‌شود.

شرح فارسى:

توضيح تقرير

در بدل كلّ از كلّ تقرير از ناحيه تكرار مسنداليه حاصل مى‌شود چه آنكه بديهيست مثال جائنى اخوك زيد بمنزله جائنى زيد زيد است و همانطوريكه در مثال دوّم به واسطه تكرار تقرير استفاده مى‌شود در مثال اوّل نيز چنين است.

اما بيان تقرير در بدل بعض: واضح است در اين بدل متبوع مشتمل بر بدل مى‌باشد زيرا كل متضمن بعض است پس با ذكر متبوع گويا بدل نيز ذكر شده فلذا بعد از ذكر بعض تكرار حاصل شده و لاجرم تقرير نيز استفاده مى‌گردد.