شارح در جواب اين اعتراض ميگويد: مقصود از غير ما هو له خصوص هيچكدام از ايندو نبوده بلكه اعم مراد است بنابراين قيد (بتأوّل) نسبت به بعضى از موارد لازم و در عين حال قول دهرى نيز از تعريف خارج نيست.

اقسام مجاز عقلى‌

براى مجاز عقلى نيز چهار قسم است:

1- مضمون كلام هم با واقع مطابق باشد و هم با اعتقاد مثل كلام صادر از موحّد:

انبت اللّه البقل در صورتيكه مخاطب اعتقادش اين باشد كه متكلّم انبات را مستند بفصل بهارب مى‌داند درحاليكه متكلّم باين اعتقاد آگاه است كه در اين مورد مى‌توان علم وى باعتقاد مخاطب را قرينه صارفه بر عدم اراده ظاهر قرار داد.

2- تنها با واقع مطابق باشد نظير اينكه شخص معتزلى بگويد:

خلق اللّه الافعال و مخاطبش كسى باشد كه بحال و عقيده وى مطلع باشد درحاليكه او هم به علم مخاطب آگاه باشد كه اين علم قرينه صارفه است كه از اسناد ظاهرش مراد نيست.

3- تنها با اعتقاد مطابق باشد مثل اينكه دهرى بگويد:

انبت الرّبيع البقل و مخاطبش معتقد باشد كه وى اسناد انبات را به خداوند مى‌داند درحاليكه او نيز باعتقاد مخاطب آگاه باشد.

4- با هيچكدام از واقع و اعتقاد موافق نباشد چنانچه گفته شود:

جاء زيد و حال آنكه در خارج چنين نباشد و متكلّم نيز واقع را بداند ولى در مقابل مخاطب اظهار خلاف آنرا بنمايد درحالى‌كه بر