[ظرف بودن كلمه لما]

ب: آنكه مرجع ضمير قرار گرفته است و غير از اسم هيچيك از فعل و حرف براى اين امر صلاحيّت ندارند.

قوله: و الفاء لازمة له: يعنى فاء براى لفظ [امّا] لازم است پس ضمير در [له‌] به [لفظ امّا] راجعست ولى مقصود از [امّا] جواب امّا مى‌باشد.

قوله: غالبا: اشاره است بموارد ششگانه‌اى كه دخول فاء بر جواب شرط لازمست و شرح آن چنانچه گفته شد مناسب با اين مقام نبوده و در ابحاث نحوى بايد تقرير شود.

متن: فلما:

شرح عربى‌ هو ظرف بمعنا اذ، يستعمل استعمال الشرط و يليه فعل ماض لفظا او معنى.

ترجمه‌

شارح گويد كلمه لمّا ظرف است بمعناى اذ و همچون ادات شرط استعمال مى‌گردد و جمله شرطيّه بعد از آن يا فعل ماضى لفظى است و يا ماضى معنوى.

شرح فارسى:

توضيح‌

مؤلف گويد:

البته [لمّا] موقعى ظرف و بمعناى اذ مى‌باشد كه بعدش دو جمله يكى بعنوان شرط قرار گرفته باشد و ديگرى بعنوان جواب و در غير اينصورت از حروف نافيه محسوب مى‌گردد.

تبصرة

در بعضى از نسخ بجاى (اذ) اذا ضبط شده چنانچه در