الكلام للنّسبة الّتى فى الخارج بان تكونا ثبوتيّتين او سلبيّتين صدق و عدمها بان يكون احديهما ثبوتية و الاخرى سلبية كذب.

ترجمه‌

مصنّف گويد:

تنبيه‌

صدق خبر عبارت است از مطابقتش با واقع و كذب آن عدم مطابقتش با واقع مى‌باشد.

شارح گويد:

تنبيه بر تفسيرى استكه سابقا راجع بصدق و كذب مصنّف بآن اشاره نمود و گفت [تطابقه او لا تطابقه‌].

قائلين بانحصار خبر در صدق و كذب در تفسير اين دو با هم اختلاف دارند:

برخى گفته‌اند:

صدق خبر مطابقت حكم آن با واقع يعنى خارجى كه براى نسبت كلام خبرى است مى‌باشد.

و كذب خبر عدم مطابقت با واقع است.

يعنى دو شيئى كه بين آندو در كلام خبرى نسبتى ايجاد كرده‌اند حتما بينشان در واقع با قطع نظر از آنچه در ذهن بوده و كلام بر آن دلالت دارد نسبتى بايد باشد، پس مطابقت نسبت مفهوم از كلام با نسبت در خارج را صدق گويند باينكه هردو ثبوتى يا سلبى باشند و عدم مطابقت آندو را كذب خوانند باينكه يكى ثبوتى و ديگرى سلبى باشد.

توضيح المباني في شرح مختصر المعاني ؛ ج‌1 ؛ ص201