2- نسبت ذهنيّه.

3- نسبت عينيّه يا خارجه.

اگر تعلّق احد الطرفين بديگرى از كلام لفظى استفاده شود بچنين تعلّقى نسبت كلاميّه خوانند و نفس حضور آن در ذهن متكلّم نسبت ذهنيّه بوده و تعلّق آن بديگرى در عالم خارج را نسبت عينيّه يا خارجيّه گويند.

بنابراين در مثال زيد قائم است ارتباط مفهوم از اين كلام بين زيد و قائم را نسبت كلاميّه و تصوّر آن براى متكلّم را نسبت ذهنيّه و ثبوت قيام براى زيد در خارج را نسبت عينيّه گويند.

قوله: و هى تعلّق احد الشيئين: ضمير [هى‌] به نسبت تامّه راجعست.

قوله: يصحّ السّكوت عليه: ضمير در [عليه‌] به تعلّق عائد است.

قوله: كما فى الانشائيات: يعنى در انشائيات معناى موضوع‌له نه بر سلب مشتمل است و نه بر ايجاب اگرچه لازمه‌اش يكى از ايندو قطعا مى‌باشد چه آنكه موضوع‌له امر ايجاد طلب فعل است و لازمه آن اينست كه الفعل مطلوب يا در نهى معناى موضوع‌له ايجاد طلب ترك است و لازمه‌اش اينست كه الفعل ليس بمطلوب.

قوله: و تفسيرها بايقاع المحكوم به: ضمير مؤنث در [تفسيرها] به نسبت راجع است.

قوله: او سلبه عنه: ضمير در [سلبه‌] بمحكوم و در [عنه‌] به محكوم عليه راجعست.