بنابراين بايد بگوئيم:

دلالت الفاظ بر معانى خود صرفا بواسطه جعل و تخصيص از واضع اين الفاظ بوده كه آنها را در قبال معانى مربوطه وضع نموده است و از اينرو بايد ملتزم شويم كه دلالت لفظيّه در دلالت وضعيه داخل مى‌باشد.

بيان مراد

حاصل مراد مرحوم مصنّف در اين عبارات آنستكه حقيقت وضع جعل و ماهيّت آن تخصيص مى‌باشد.

توضيح‌

اختلاف است در اينكه دلالت الفاظ بر معانى مربوطه ذاتى بوده يا قراردادى و جعلى مى‌باشد.

مقصود از ذاتى بودن دلالت لفظ بر معنا اينستكه تحقّق آن محتاج به جعل و قرارداد نبوده بلكه صرف الوجود لفظ كافى براى حصول دلالت باشد و بعبارت ديگر:

لفظ علّت تامّه براى تحقّق دلالت بر معنا است همانطوريكه دود علّت تامّه براى انتقال از آن به وجود آتش مى‌باشد.

برخى از ارباب فنّ چنين قائل شده و دلالت لفظ بر معنا را ذاتى دانسته‌اند.

مرحوم مصنّف به تبعيّت از محقّقين مى‌فرمايند:

اين رأى صحيح نيست و ذاتى بودن دلالت الفاظ بر معنايشان را نمى‌توان پذيرفت و دليل ما بر عدم صحّت اين مرام آنستكه اگر در واقع چنين مى‌بود مى‌بايد القاء لفظ از هرلغتى براى هركسى يك معنا افاده نموده و جميع بشر بطور يكسان از الفاظ معناى واحدى را درك كنند مثلا از لفظ « اسد » همگان حيوان درنده معروف را استفاده نمايند در حاليكه اين معنا صرفا مختصّ به اعراب بوده و ديگران بدون تعلّم و آشنائى به زبان ايشان هرگز اين معنا را از لفظ مزبور استفاده نمى‌كنند.