اگر سيّد در مقام امكان نيابت بعضى از شروط نسبت به بعضى ديگر
مىباشند بايد بگوئيم، خصم منكر آن نيست تا نياز باستدلال باشد و اگر مرادش اثبات
وقوع خارجى آن مىباشد جواب اينستكه:
اين احتمال براى خصم مضرّ نيست بلكه با برشمردن يك يا دو يا احيانا
سه مورد اگرچه در هر جمله شرطيّهاى اين احتمال قائم ميشود كه بجاى شرط ممكنست امر
ديگرى نيابت كند ولى تا مادامى كه اين احتمال با احتمال وجود مفهوم مساوى يا ارجح
از آن نباشد نميتوان خصم را مجاب نمود و قاعده لفظيّهاى تأسيس كرد.
2- دليل دوّم منكرين مفهوم آنستكه:
اگر جمله شرطيّه بر مفهوم يعنى انتفاء جواب در صورت انتفاء شرط دلالت
داشته باشد، لازمست بيكى از سه دلالت (مطابقى، تضمّنى، التزامى) اين دلالت صورت
گيرد درحاليكه هرسه منتفى مىباشند.
جواب از استدلال دوّم منكرين مفهوم
قائلين به ثبوت مفهوم از اين دليل جواب دادهاند كه:
اگرچه دلالت تضمّن و مطابقه منتفى هستند ولى به دلالت التزامى اين
امر ثابت است چه آنكه بحسب فرض جواب لازمه شرط است و انتفاء شرط لازمهاش انتفاء
جواب مىباشد.
3- دليل سوّم منكرين مفهوم آنستكه:
از آيه شريفه ذيل بخوبى ميتوان استفاده كرد كه جمله شرطيّه مفهوم
ندارد.
لا تُكْرِهُوا فَتَياتِكُمْ عَلَى الْبِغاءِ إِنْ أَرَدْنَ
تَحَصُّناً.