و أمّا سيبويه فيجعله المبتداء نحو: « كم مالك» و « خير منك زيد» و « حسبنا اللّه».

و وجهه أن الاصل عدم التّقديم و التّأخير، و أنّهما اشبيهان بمعرفتين تأخّر الاخصّ منهما نحو: « الفاضل انت».

ترجمه:

مسئله سوّم‌

مسئله سوّم آنجائى است كه دو اسم از نظر تعريف و تنكير با هم مختلف بوده و اوّلى معرفه باشد مانند: زيد قائم.

شاهد در « زيد » است كه با « قائم » از حيث تعريف و تنكير اختلاف داشته و چون معرفه است آنرا مبتداء و قائم را كه نكره است خبر قرار داده‌ايم.

حال اگر اسم اوّل نكره و دوّمى معرفه باشد از دو حال خارج نيست:

الف: آنكه براى اسم نكره مسوّغ و مجوّز ابتدائيّت وجود ندارد.

ب: آنكه براى آن مسوّغ و مجوّز موجود باشد.

در صورت اوّل نكره را بايد خبر و معرفه را مبتداء قرار داد اگر چه مؤخّر آمده باشد چنانچه اتّفاق و اجماع ادباء بر آن مى‌باشد مانند: خزّ ثوبك (جامه تو از حنس خزّ مى‌باشد).

و نيز نظير: ذهب خاتمك (انگشترى تو از جنس طلا مى‌باشد).

در ايندو مثال شاهد در « خزّ » و « ذهب » است كه نكره بوده و هيچ مسوّغى براى ابتدائيّتشان وجود ندارد لذا لازم است خبر قرار داده شده و « ثوبك » و « خاتمك » را مبتداء بدانيم.

و در صورت دوّم بين جمهور و سيبويه اختلاف است:

جمهور معتقدند در اينصورت نيز نكره بايد خبر قرار داده شده و معرفه مبتداء باشد.

و امّا سيبويه نظرش اينست كه نكره را بايد مبتداء و معرفه را خبر قرار داد مانند: