از بررسى مناظرات معصومان(عليهم السلام) به دست مى آيد كه مسأله تقدير و سرنوشت در اعماق اذهان مسلمانان جاى گرفته بود و واقعاً تصور مى كردند كه انسان، خود، راننده زندگى خويش نيست، بلكه او سرنشين سفينه اى است كه آن را مى برند و احياناً او هم در درون سفينه حركات جزئى انجام مى دهد. از اين جهت در عصر امامان، كراراً مسأله قضا و قدر و مهر بر قلوب مطرح شده بود ولى امامان معصوم(عليهم السلام)، بر آزادى بشر در عين اعتقاد به قضا و قدر تأكيد كرده بودند.

در زمان يازدهمين اختر آسمان ولايت، حضرت امام حسن عسكرى(عليه السلام) كه در سامرّا مى زيست، عراق، از اين انديشه موج مى زد و احياناً «قدريان» با آياتى بر انديشه خود، استدلال مى كردند. و از آيه هايى كه دستاويز جبريان شده بود، آيه ختم بر قلوب و گوشها و چشمهاست كه در اين آيه آمده است:

(خَتَمَ اللهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَ عَلَى سَمْعِهِمْ وَ عَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ)[1]

«خدا بر دلها و گوشهاى آنان، مهر نهاده و بر چشمهاى آنان پرده افكنده