«تذكر» مى نامند و «تذكر» بازگشت به گذشته است نه علم جديد و نه آگاهى همانند گذشته، اگر محل ادراكات ما، همان اعصاب و سلولهاى مغز باشد، بايد موضوع يادآورى به صورت يك امر ممتنع درآيد زيرا به حكم اينكه بدن انسان و مغز و محتويات او پيوسته دستخوش تحول و تبدل است به طورى كه در هر هفت و يا هشت سال تمام سلولهاى گذشته عوض مى شوند، در اين صورت بايد توجه به معلومات گذشته،به شكل «يادآورى» نه علم جديد و نه آگاهى همانند، ممتنع باشد. زيرا فرض اين است كه مغز با تمام محتويات خود كه از آن جمله معلومات ديرينه ما بود با تمام خصوصياتش عوض شده است و مغز و فكر همانندى، جايگزين آن شده است، همانندى كه حامل فكر ما بوده و مشابه سلولهاى پيشين است نه عين آن، علمى كه در آن جايگزين گرديده است علم مماثل است، نه عين آن.

بنابر اين بايد بشر هيچ گاه ادراكى به نام يادآورى نداشته باشد يعنى توجه به عين علم گذشته ممتنع باشد، و تمام علوم، و ادراكات او ادراكى مشابه و مماثل گردند نه عين گذشته. درست است كه سلولهاى گذشته اثر و محتواى خود را به سلولهاى نو و تازه مى سپارند ولى اگر حقيقت ادراك عين همان آثار مادى باشد. بايد يادآورى را به صورت علم جديد و يا علم مماثل با علم پيشين تلقى نماييم در صورتى كه دريافت ما از آن به صورت تجديد خاطره است. نه تجديد علم.

اين ها يك رشته دلايل علمى است كه اگر به صورت صحيح و جامع الجهات مطرح گردند، هر نوع شك و ترديد را از اذهان و درباره تجرد نفس از بين مى برد.[1]