فصل‌ الإجماع المنقول بخبر الواحد حجة عند كثير ممن قال باعتبار الخبر بالخصوص، من جهة أنه من أفراده، من دون أن يكون عليه دليل بالخصوص، فلا بدّ في اعتباره من شمول أدلة اعتباره له، بعمومها أو إطلاقها. و تحقيق القول فيه يستدعي رسم أمور:(1).

اجماع منقول‌

(1)- اجماع منقول به خبر واحد يكى از اماراتى است كه بنا بر اعتقاد بعضى دليل بر حجّيّت آن قائم شده است. اگر يك نفر يا چند نفر (كه به حدّ تواتر نرسد) مسئله‌اى را نقل كنند و بگويند «هذه المسألة اجماعيّة» يا اينكه بگويند نسبت به فلان حكم اجماع قائم شده است، اين اجماع از باب اينكه يكى از مصاديق خبر واحد معمولى است حجّيّت دارد. نه اينكه مستقلا دليلى بر حجّيّت اجماع منقول قائم شده باشد.

و عموم و اطلاقى كه دلالت بر حجّيّت خبر واحد مى‌كند شامل اجماع منقول هم مى‌شود زيرا كسى كه اجماع را نقل مى‌كند او رأى و فتواى امام عليه السّلام را حكايت مى‌كند منتها گاهى حكايت رأى امام به سبب شنيدن از امام است و گاهى به طرق ديگرى كه تفصيل آن را در همين بحث خواهيم گفت.

براى تنقيح اين مسئله ما بايد ابتدا تحقيقاتى درباره خود اجماع بكنيم تا ببينيم آيا ادله حجّيّت خبر واحد شامل اجماع منقول مى‌شود يا نه.