الأوّل: إن وجه اعتبار الإجماع، هو القطع برأي الإمام عليه السّلام (1)

و مستند القطع به لحاكيه- على ما يظهر من كلماتهم- هو علمه بدخوله عليه السّلام في المجمعين شخصا، و لم يعرف عينا(2).

امر اوّل ملاك حجّيّت اجماع منقول‌

(1)- عامّه (اهل تسنّن) براى نفس اجماع حجّيّت و اعتبار قائل هستند امّا ما و لو اجماع را يكى از ادله اربعه مى‌دانيم و در مقابل كتاب و سنّت و عقل بحساب مى‌آوريم لكن اجماع بما هو اجماع و نفس اتّفاق بما هو اتّفاق را دليلى بر اعتبارش نداريم ما اجماع را بعنوان اينكه رأى معصوم در آن است و ناقل اجماع، قاطع به رأى معصوم است و در اجماع محصّل يقين به نظر معصوم داريم لذا آن را حجّت مى‌دانيم پس اجماع اگر كاشف از رأى معصوم باشد داراى حجّيّت است و خود اجماع اصالت و حجّيّتى ندارد.

(2)ما رأى معصوم عليه السّلام را از كجا و از چه طريقى مى‌توانيم كشف كنيم؟

راههايى براى آن ذكر شده است كه فعلا با صحّت و سقم آن‌ها كارى نداريم ولى بعدا در همين فصل خواهيم گفت كه كدامش درست است و كداميك نادرست اكنون فقط آن راهها را ذكر كرده و توضيح مى‌دهيم:

اقسام اجماع (طرق احراز رأى معصوم عليه السّلام)

1- اجماع دخولى-

بعضى گفته‌اند: مناط حجّيّت اجماع دخول شخص امام عليه السّلام در مجمعين است به اين نحو كه:

اجماع در آن موردى است كه جماعتى اتّفاق بر يك نظر و فتوا داشته باشند و ما به صورت علم اجمالى بدانيم كه امام هم داخل اين جماعت است.

خواه مجلسى باشد مركّب از جماعتى يا اينكه آرا و فتاوايى باشد كه ما يقين داشته باشيم كه فتواى امام هم در آن آرا است.

مثلا اگر صد نفر از فقها در يك عصر اتّفاق بر حكمى داشته باشند، انسان يقين پيدا مى‌كند كه يكى از اين افراد وجود مبارك امام زمان (ارواحنا لتراب مقدمه الفداء) است.