امّا اراده تكوينى كه آيه شريفه- إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ ...- به آن ناظر است و شاهدش هم اين است كه مى‌فرمايد «يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ» يعنى وقتى اراده تكوينى خداوند به چيزى تعلّق گرفت، امكان ندارد كه آن شى‌ء، موجود نشود و هيچ‌چيز نمى‌تواند مانع وجود مراد او شود.

تذكّر: مصنّف به مناسبت بررسى كلام اشاعره، وارد اين بحث شده‌اند كه:

آيا افعالى را كه مردم انجام مى‌دهند- از جمله، ارتكاب معصيت و اختيار كفر- بالاخره با اراده تكوينيّه حق تعالى ارتباط دارد يا نه و از همين‌جا هست كه مرحوم آقاى آخوند «قدّس سرّه» مسير غير صحيحى را پيموده‌اند لذا ابتدا بايد بررسى كنيم كه:

افعالى كه از انسانها صادر مى‌شود- كه ما از آنها به عنوان عمل اختيارى تعبير مى‌كنيم- آيا آن اعمال، صددرصد در اختيار انسان هست يا اينكه ريشه و اساس آنها اضطرارى و غير اختيارى است ضمنا بحث مذكور، بسيار مهم است و در فصول و مباحث مختلف مى‌توان از آن نتيجه گرفت لذا ما آن بحث را در حدّ متوسّط- كمّا و كيفا- ادامه خواهيم داد و در پايان، جواب دليل سوّم اشاعره را خواهيم گفت.