نصيب ايشان اقتصاد بود، و از ايشان صادر نشود مگر افعالى كه فضيلت اقتضا كند هرچند مايه ايشان اندكى بود، اينهمه سخن حكيم است.

بعد از آن گويد كه معرفت فضايل كافى نيست، بل كفايت، در عمل و استعمال آن بود و از مردمان بعضى بفضايل و خيرات راغب باشند و مواعظ را در ايشان اثرى بود، و ايشان به عدد اندكند كه امتناع از ردائت و شرور بغريزت پاك و طبع نيك كنند و برخى از ردائت و شرور بوعيد و تقريع و انذار و انكار امتناع كنند و خوف ايشان از دوزخ و عذاب و نكال بود.

و از اينجاست كه بعضى از مردمان اخيار بطبعند، و برخى اخيار بشرع، و تعليم شريعت اين صنف را مانند آب بود كسى را كه لقمه در گلو گيرد، و اگر بر شريعت مؤدب نشود مانند كسى بود كه او را آب در گلو گيرد، و لامحاله هلاك شود و در اصلاح ايشان خيرى صورت نبندد، پس خير بطبع و فاضل بغريزت محب خدايتعالى بود و امر او بدست و تدبير ما برنيايد بلكه خدايتعالى متولى و مدبر كار او بود.

و از اين مقدمات معلوم شد كه سعداء سه صنفند.

اول- كسيكه از مبدء اثر نجابت در او ظاهر بود، و با حياء و كرم طبيعت باشد، و بتربيت موافق مخصوص گردد و بمجالست و مخالطت اخيار و مؤانست و مواصلت فضلاء ميل كند و از اضداد ايشان احتراز نمايد.

دوم- كسيكه از ابتداى حالت بر اين صفت نبوده باشد، بل بسعى و جهد طلب حق كند و چون اختلاف مردمان بيند در طلب حق مواظبت نمايد تا بمرتبه حكماء برسد، يعنى علم او صحيح و عمل او صواب گردد و اين بتفلسف (حكمت) و اطراح عصبيت دست دهد.

سوم- كسيكه باكراه او را براين دارند بتأديب شرعى، و يا بتعليم حكمى و معلوم است كه مطلوب از اين اقسام قسم دوم است، چه مبادى‌