نكته اول:

مقدمه مفوّته در مورد واجب هاى موقت (زمان دار) معنا پيدا مى كند كه از سوى شارع براى آنها وقت معينى منظور شده است، مانند: حج، روزه و نماز واجب.

نكته دوم:

بر مبناى تبعيت وجوب مقدمه از وجوب ذى المقدمه، هرگاه مقدمه واجب از مقدماتى باشد كه بايد پيش از زمان واجب انجام گيرد وگرنه موجب تفويت واجب در زمان خود مى گردد، اين پرسش پيش مى آيد كه چگونه وجوب مقدمات مفوّته، پيش از زمان وجوب ذى المقدمه است، در حالى كه واجب، قبل از فرارسيدن وقتش وجوبى ندارد تا مقدمه آن هم به تبع آن واجب شود.

پاسخ هايى به اين اشكال داده شده است:

1. مرحوم «صاحب فصول» از طريق واجب معلق، مشكل را حل كرده است;

2. مرحوم «شيخ انصارى» از طريق واجب مشروط، پاسخ داده است;

3. مرحوم «مظفر» (به پيروى از استادش «مرحوم كمپانى») چنين پاسخ داده است كه شوق به مقدمات، منبعث از شوق به ذى المقدمه است، اما شوق به مقدمات چون مانع ندارد، به درجه فعليت مى رسد، ولى در شوق به ذى المقدمه چون مانع وجود دارد، امر، فعليت پيدا نمى كند;

4.برخى از بزرگان از طريق متمم جعل به اشكال پاسخ داده اند

حكيم، محمد سعيد، المحكم فى اصول الفقه، ج 2، ص (285-284).

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 1، ص 325.

همان، ج 2، ص 236.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص 260.

ولايى، عيسى، فرهنگ تشريحى اصطلاحات اصول، ص 342.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 2، ص (192-177).

مقدمه مقارن

ر.ك: شرط مقارن

مقدمه مقدور

مقدمه تحت قدرت و اراده مكلّف

مقدمه مقدور، مقدمه اى است كه مكلف بر انجام آن قادر بوده و مانعى بر سر راه انجام آن وجود ندارد، مانند: وضو براى اقامه نماز واجب، در جايى كه آب وجود دارد و مكلف عذرى مانند بيمارى نيز ندارد.

نكته اول:

بسيارى از اصولى ها، قيد «مقدور» را در مقدمه مقدور، توضيحى مى دانند نه احترازى.

نكته دوم:

مقدمه مقدور، در بحث «ملازمه بين مقدمه و ذى المقدمه» داخل است; به خلاف مقدمه غير مقدور كه محل اختلاف است.

رشتى، حبيب الله بن محمد على، بدايع الافكار، ص 303.

اصفهانى، محمد حسين، الفصول الغروية فى الاصول الفقهية، ص 82.

اعتمادى، مصطفى، موضح القوانين، ص 70.

مقدمه مكروه

بحث از كراهت يا عدم كراهت شرعى مقدمه فعل مكروه

منظور از مقدمه مكروه، در اين جا، بحث از ثبوت ملازمه شرعى بين حكم مكروه و حكم مقدمه آن است; براى مثال، خواندن نماز در حمام كراهت دارد، اما آيا مقدمه آن نيز كه رفتن به حمام است كراهت دارد يا خير.

اصوليون اين بحث را بر بحث مقدمه حرام مترتب دانسته اند; به اين بيان كه اگر كسى در آن جا به ثبوت ملازمه حكم نمايد، در اين جا نيز ثبوت ملازمه را مى پذيرد، و اگر نظر او تفصيل در مقدمه حرام باشد، آن تفصيل در اين جا نيز مى آيد.

صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج 2، ص 288.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 2، ص 256.

آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، كفاية الاصول، ص 159.

جزايرى، محمدجعفر، منتهى الدراية فى توضيح الكفاية، ج 2، ص 414.

محمدى، ابوالحسن، مبانى استنباط حقوق اسلامى يا اصول فقه، ص (218-217).

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 2، ص (421-417).

سجادى، جعفر، فرهنگ معارف اسلامى، ج 4، ص 338.

عراقى، ضياء الدين، نهاية الافكار، ج 1، ص 356.

حكيم، محمد سعيد، المحكم فى اصول الفقه، ج 2، ص 301.

مقدمه موسّعه

مقدمه قابل انجام قبل يا بعد از زمان وجوب ذى المقدّمه

مقدمه موسّعه، مقابل مقدمه مفوّته بوده و عبارت است از مقدمه اى كه اگر پيش از فرا رسيدن زمان به جا آوردن ذى المقدمه انجام نگيرد، سبب تفويت ذى المقدمه در وقت خودش نمى گردد، بلكه انجام آن پس از فرا رسيدن زمان ذى المقدمه نيز ممكن است، مانند: وضو براى نماز كه مى توان آن را قبل از فرا رسيدن زمان وجوب نماز و يا پس از آن انجام داد.

حكيم، محمد سعيد، المحكم فى اصول الفقه، ج 2، ص 300.

خمينى، مصطفى، تحريرات فى الاصول، ج 1، ص 444.

مقدمه موصله

مقدمه اى كه ذى المقدمه به دنبال آن آمده

مقدمه موصله، مقدمه اى است كه پس از تحقق آن در خارج،