[2]مبغوضيت شديد مولا، كه سبب اراده اكيد وى بر ترك آن توسط مكلف مى شود

بنابراين، هنگامى كه مولا چيزى را تصور مى كند و پس از بررسى، تصديق مى نمايد كه در آن مفسده ملزمه مفسده اى كه پرهيز از آن الزامى است وجود دارد، از آن بيزارى و تنفر پيدا مى كند و بر ترك آن از سوى مكلف اراده اكيد نموده و حكم حرمت را براى آن جعل مى نمايد.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 1، ص 163.

مبادى خاص اصول فقه

ر.ك: مبادى خصوصى اصول فقه

مبادى خصوصى اصول فقه

مقدمات فهم مباحث خاصى از علم اصول فقه

مبادى خصوصى اصول فقه، مقابل مبادى عمومى اصول فقه بوده، و به معناى امورى است كه فهم مباحث خاصى از علم اصول فقه، بر دانستن آنها متوقف است، نه آن كه درك همه بحث هاى اصولى به دانستن آنها بستگى داشته باشد; براى مثال، تقسيم وجود به واجب الوجود و ممكن الوجود، و تقسيم ممكن الوجود به جوهر و عرض و وجود رابطى (نسب و اضافات) و درك اين مفاهيم در تبيين موضوعٌ له معناى اسمى و حرفى تأثير گذار است، يا بحث از ظهور صيغه امر در وجوب يا استحباب، در مبحث حجيت ظواهر، كاربرد دارد.

فيض، عليرضا، مبادى فقه و اصول، ص 7.

مبادى ذاتى

مبادى اشتقاق از سنخ ذاتيات مشتق

مبادى ذاتى، مقابل مبادى عرضى و از اقسام مبادى مشتقات بوده و به معناى مباديى است كه از ذاتيات شىء (اجزاء و ماهيت) مى باشد، مانند: ناطق كه نطق، مبدأ ذاتى براى انسان است، يا مانند محرق كه احراق، مبدأ ذاتى براى آتش مى باشد. اصولى ها معتقدند مشتقى كه مبدأ آن، ذاتى براى ذات متلبس باشد، از محل بحث خارج است، زيرا انقضاى تلبس در آن، معنا ندارد (چون هيچ ماهيتى را نمى توان از اجزاى آن جدا نمود، مگر آن كه آن ماهيت از بين برود).

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 1، ص (156-155).

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 1، ص (120-119).

مبادى شأنى

مبادى اشتقاق فعليت نيافته و داراى شأنيت تأثير

مبادى شأنى، از اقسام مبادى مشتقات بوده و در جايى است كه مبدأ مشتق، به صورت شأنيت و قوه مى باشد، مانند: «مثمر»; به اين بيان كه يك درخت در صورتى مثمرميوه دهنده) مى باشد كه شأنيت و استعداد آن را داشته باشد، هر چند كه بالفعل و در زمان حاضر ميوه اى نداشته باشد; بنابراين، نسبت به درختى كه در زمستان هيچ گونه برگ و ميوه اى ندارد، به اعتبار اين كه در بهار و تابستان ميوه خواهد داد و استعداد آن را دارد، صدق مثمر صحيح است و تا زمانى كه اين استعداد وجود دارد تلبس آن به اين مبدأ فعلى است، مگر آن كه درخت خشك يا بريده شود.

در كتاب «انوار الاصول» آمده است:

«... سادسها: التلبس على نحوالشأنية نحو «القاتل» فى قولنا: السم القاتل، فان القتل لم يصدر منه فعلا بل انما يكون فيه شأن القتل...»[1]

[1]مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 1، ص 166

آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، كفاية الاصول، ص 62.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص 61.

مبادى صناعى

مبادى اشتقاق از نوع حرفه و صنعت

مبادى صناعى، از اقسام مبادى مشتقات بوده و در جايى است كه مبدأ مشتق از نوع صناعت مى باشد، مانند: نجارى و نساجى; يعنى ذات متلبس به صنعت نجارى و نساجى، كه عنوان نجار و نساج به آن صدق مى نمايد. در مبادى صناعى تا وقتى كه شخص مشغول به اين صناعت خاص است، تلبس به مبدأ حقيقتاً صادق است و در صورت ترك آن حرفه و اعراض از آن، تلبس نيز زايل مى گردد.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 1، ص 166.

آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، كفاية الاصول، ص 62.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص 60.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 1، ص (128-126).

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 1، ص (276-274).

ذهنى تهرانى، محمد جواد، تحرير الفصول، ج 1، ص (316-314).

مبادى طلب

مقدمات تحقق طلب در نفس طلب كننده

مبادى طلب، به معناى مقدماتى است كه در نفس طلب كننده قبل از تحقق طلب او در خارج ايجاد مى گردد.

اين مقدمات از مرحله تصور مطلوب شروع مى شود. نخست انسان چيزى را تصور كرده، سپس بررسى مى نمايد كه آيا فايده و مصلحتى دارد يا خير، پس از تصديق به فايده، نسبت به آن تمايل پيدا مى كند و به دنبال آن، هيجانى در نفس او پيدا شده كه تصميم مى گيرد شرايط آن را ايجاد و موانع آن