حتى انشائاتى مانند ترجّى و قسم نيز در اصل اخبار بودند و بعدا بوسيله ادات قسم و لعّل بانشاء منتقل شدند. پس دليل دوم مخدوش شد. و بايد گفت مصنف كه فقط از انشاء طلبى بحث نمود بخاطر كثرت مباحث آن است.

ضمنا اين ايراد از نويسنده اين شرح است و مربوط بكتاب مختصر المعانى نيست.

[انشاء طلبى و غير آن‌]

و ان كان طلبا: در انشاءهاى طلبى بايد مطلوب در وقت طلب باعتقاد متكلم حاصل نباشد وگرنه طلب حاصل خواهد شد. بكسى كه مشغول آشاميدن است نميتوان گفت «اشرب».

طلب حاصل در عبارت شارح بتقدير موصوف است يعنى «لطلب مطلوب حاصل» و منظور از امتناع طلب حاصل عدم لياقت بكلام لفظى است. يعنى آنچه كه حاصل است سزاوار طلب‌كردن نيست.

چنانكه حافظ ميگويد:

آنچه عقلا ممتنع است تحصيل حاصل است. يعنى كسب‌كردن آنچه كه الآن موجود است.

فلو استعمل صيغ الطلب‌: جمله‌هاى انشائى اگر براى مطلوب حاصل بكار برده شود نميتوان آنها را بر معانى حقيقيّه خودش بكار برد.

بلكه بحسب تناسب مقام معانى ديگرى متولد ميشود كه البته آن معانى، معانى مجازى خواهند بود.

براى مثال اكتفى بتاريخچه مختصرى مينمائيم. در زمان حضرت‌