باشد بايد اين مثال غير حسن بشود.

و اينكه گفتيد مراد از تنافى، تنافى در اعتقاد مخاطب است اينهم چيزى است معلوم كه احتياج به شرطكردن نداشت زيرا از عبارت مصنّف «ان قصر القلب هو الّذى يعتقد فيه الخطاب العكس» استفاده شده كه مخاطب بايد معتقد به عكس باشد و بعقيده او بين دو وصف تنافى باشد. پس اشتراط مصنف لغو است.

و ايضا لم يصحّ: دليل ديگر بر آنكه مراد مصنف از آن شرط تنافى در اعتقاد مخاطب نيست اينست كه در كتاب ايضاح، ايراد بسكّاكى كرده و گفته چرا در قصر قلب تنافى وصفين را شرط نكرده و اين ايراد مصنف خود دليل بر اينست كه مرادش تنافى در اعتقاد مخاطب نيست بلكه تنافى ذات دو وصف است.

و علّل المصنف: مصنف در كتاب ايضاح خود بعد از آنكه در قصر قلب تنافى وصفين را شرط دانسته گفته: بدليل آن است كه اثبات يك وصف انتفاء وصف ديگر را مى‌فهماند.

وفيه نظر: شارح باين دليل ايراد دارد چنانكه باصل مدّعى كه شرط تنافى وصفين باشد ايراد داشت. وجه نظر خود را در كتاب مطول اينطور گفته: ايّها المصنّف منظور شما از «ليكون اثبات المتكلم الصفة مشعرا بانتفاء غيرها» چيست؟

اگر منظور اينست كه متكلم اثبات صفتى نمايد كه بواسطه تنافى آن صفت با صفت ديگر، صفت ديگر نفى شود اين كار ادات حصر است و مربوط به تنافى وصفين نيست. و اگر منظور اينست كه مخاطب اثبات صفتى نمايد كه بواسطه تنافى آن صفت با وصف ديگر،