responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : قواعد فقهيه نویسنده : بجنوردى، سيد محمد    جلد : 1  صفحه : 17

جمع شوند، مباشر در ضمانت مقدم است». مثلا اگر كسى چاهى را در ملك ديگرى بنابر دشمنى بكند و شخص ديگرى انسانى را در آن چاه بيفكند، ضمانت آنچه به سبب دفع و افكندن به وجود آمده است، بر عهدۀ دافع (مباشر) مى‌باشد.

گروهى از فقها ادعاى عدم خلاف و اجماع نموده و مقدم كردن مباشر را بر سبب از بديهيات دانسته‌اند. [1]

تحقيق در مقام اين است كه سخن مرحوم محقق حلّى در اين مورد درست است؛ چون جنايت در اينجا عرفا بلكه عقلا مستند به دافع (مباشر) است نه به كنندۀ چاه. با توجه به اينكه ايجاد تلف از جانب فاعل مختار بوده است، كندن‌


[1] علامه حلّى در تذكرة الفقهاء، كتاب غصب، فصل دوم، بحثدوم، مسأله دوم فرمود: اگر مباشرو سبب جمع شوند ضمانت بر مباشر است.درصورت ضعف مباشر، ضمانت با سبب است.پسكسى كه چاهى را بنابر دشمنى در جايى بكند و شخص ديگرى انسانى را در آن بيفكندضمانت بر عهدۀ شخص ديگر است چون او مباشر براى افكندنى است كه تلف به دنبالدارد و در اينجا ضمانتى بر عهدۀ كنندۀ چاه نيست.شهيد اول و شهيد دوم در كتاب لمعه دمشقية، كتاب غصب، السبب والمباشر فرموده‌اند: اگر مباشر (و او كسى است كه علت تلف را ايجاد كرده است مثلخوردن و سوزاندن و كشتن و اتلاف) و سبب (و او انجام دهنده ملزوم علت است مانندكنندۀ چاه) جمع شوند مباشر ضامن است چون او (در اينجا) قويتر است.همچنين عبد الرحمن بن رجب حنبلى (م. 795 ه‌. ق.) در كتاب القواعدفى الفقه الاسلامى، قاعدۀ 127 گفته است: اگر اتلاف اموال و جانهاى مردم بهمباشر و سبب اسناد داده شود ضمانت آن بر عهدۀ مباشر مى‌باشد نه سبب. مگراينكه مباشرت، ظهورش از سبب بيشتر باشد و مباشرت از سبب نشأت گرفته باشد.حتى اگر سبب در سايۀ مباشر پنهان شده باشد ضمانت برعهدۀ سبب است. حال اگر مباشرت باشد و قصد و دشمنى به طور كلى نداشته باشدتنها سبب ضامن است و اگر قصد و نيت دشمنى داشته باشد مباشر و سبب هر دو ضامنهستند.
نام کتاب : قواعد فقهيه نویسنده : بجنوردى، سيد محمد    جلد : 1  صفحه : 17
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست