(اشراق نهم)* (در سوفسطيقى يعنى «مغالطه» است)*

«مقدمه»

هرقياسى نتيجه‌اى ميدهد كه با وضع چيزى مناقض است‌ (1069) نتيجه قياس اگر حق يا مشهور باشد برهانى يا جدلى.

و اگر هيچيك از آن دو قسم نباشد سفسطى‌ (1078) كه مشابه با برهان است يا مشاغبى‌ (1079) كه مشابه با جدل است خواهد بود.

آنچنانكه دانستى‌ (1070).

سفسطه يا مشاغبه بواسطه مشابهت با برهان و جدل بايستى نقيض حق و مشهور را رواج دهند (1074) و مشابهت آنها يا در صورت است باينكه در ظاهر ضرب منتجى باشد و در حقيقت منتج نباشد. و يا ماده آنها مشابهت با حقيقت يا مشهور دارد و درواقع هيچيك از آن دو- نيست‌ (1081).

بنابراين مغالطه، قياسى است كه صورت يا ماده‌اش يا هردو باهم فاسداند (1072).

كسيكه سخن مغالطى ميگويد خودش غلطكار و نسبت بديگران غلطانداز است‌ (1073).