(1102) سه قسم اخير از مغالطه غلطهاى صورى قياس است زيرا در اين سه قسم مقدمات صادق است و غلط از جهت تأليف قضايا و تاليف صورى قياس ميباشد [1]

مغالطه‌هاى خارج از قياس‌

(1103) اقسام ديگرى براى مغالطه هست كه خارج از استدلال و قياس است و آن اداء كلماتى است كه موجب بهت يا خجالت يا ارعاب مخاطب گردد مانند استهزاء، تشنيع، قطع كلام، لغات غيرمأنوس بكار بردن، نسبت دروغ به مخاطب دادن، عيوب مخاطب را شمردن.

اين امور سبب محكوميت مخاطب مى‌شود، بدون آنكه وارد بحث و گفتگو شوند.

(1104) نويسندگان منطق اين امور را در تقسيم مغالطه آورده و جزء اقسام آن شمرده‌اند ليكن تعريف مغالطه شامل اينها نمى‌گردد، زيرا اين امور تصديق بوجود نمى‌آورند و از قبيل انشائيات ميباشند و بايستى آنها را از اقسام شعر بشمار آورد زيرا انفعالات نفسانى از آنها حاصل ميشود چنانكه بعدا بيان خواهد شد.

در قسم اخير كه ترتيب مقدمات با مقايسه به نتيجه موجب غلط مى‌شود، يا قياس بكلى منتج نيست و آن مصادره است و يا نتيجه واقعى با نتيجه‌ايكه بدست آورده‌ايم مغاير است و آن وضع ما ليس بعلت است، و از اين تقسيم بر مى‌آيد كه وضع ما ليس بعلت اختصاص بدليل خلف ندارد.

[1] شرح منطق اشارات ص 315 و 316