نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 621
موجهات ضروريه باشد، زيرا ضرورت صدق از موجهات ضروريه اعم است و
ضروريات صادقه شامل قضاياى ممكنه نيز ميشود، مثلا انسان بطور امكان نويسنده است، و
اين قضيه ممكنه ضرورى الصدق هست لكن از موجهات ضروريه نيست.
(975)ارسطو گفته است
مقدمات برهان مانند نتيجهاش بايستى ضرورى باشد، بعضى معنى گفتارش را نفهميده و
ضرورت صدق را با موجهات ضروريه اشتباه كرده و گفتهاند: مقدمات برهان بايستى از
موجهات ضروريه باشد[1]
(976)بهمين جهت ملاك تقسيم صناعاترا نيز ضرورت و عدم ضرورت گرفته
و گفتهاند: برهان از ضروريات و جدل از ممكنات اكثريه (مشهوره) و خطابه از ممكنات
متساويه و شعر از ممتنعات است، و مغالطه از ممكنات اقليه است كه اگر نسبت بآنها
ادعاء اكثريت شود مبادى مشاغبه ميباشد و اگر ادعاء وجوب گردد مبادى سفسطه خواهد
بود[2]
(977)مدتها بر اين عقيده بودند كه مبادى برهان بايستى قضاياى
ضروريه باشد و بعدها توجه يافتند كه در بيشتر علوم برهان از قضاياى فعليه و ممكنه
تشكيل ميشود، باينجهت از گفتار اول عدول كرده و گفتند مقدمات برهان بايستى ضرورى
يا از ممكنات اكثريه باشد شيخ ابو على در كتاب شفا و اشارات اين عقيده را رد كرده
و گفته
[1]تعليقات مصنف بر شرح حكمت الاشراق ص 118 و شرح منطق اشارات
ص 294.
[2]تعليقات مصنف بر شرح حكمت الاشراق ص 119 و شرح منطق اشارات
ص 290.
نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 621