نمى‌آيد، زيرا آنچه از برهان در نظر گرفته شده يقين بمطلوب است و تنها صورتيكه يقين‌آور است قياس ميباشد.

صورت برهان ممكن نيست غيرقياس باشد

(972/ 2) ثبوت محمولى كه براى موضوع از استقراء و تمثيل حاصل گردد مظنون و يا مشكوك است و تا نتيجه از جهت صورت ضرورى نباشد يقين بمطلوب حاصل نميگردد، بخلاف نتيجه قياس كه از جهت صورت هميشه يقينى ميباشد، زيرا اگر در مقدمات حكم بضرورت يا فعليت يا امكان محمول براى موضوع شده باشد در نتيجه نيز محمول ضرورى يا فعلى يا امكانى، بطور ضرورت براى موضوع ثابت است بنابراين صورت برهان جز قياس ممكن نيست.

ماده برهان نيز ممكن نيست غيريقينى باشد

(973) ماده برهان ممكن نيست غيريقينى باشد، زيرا ضرورت صورى تنها براى يقين بمطلوب كافى نيست و چنانكه معلوم شد صورت قياسى محمول را بهمان حالتى كه در مقدمات ثابت بوده است براى موضوع مطلوب ثابت ميكند و اگر مقدمات ظنى يا متكى بر شهرت و تسليم در آن بكار رود، نتيجه نيز متكى بر شهرت و قبول خواهد بود و يقينى نخواهد گرديد.

توضيح گفتار ارسطو راجع بمقدمات برهان‌

(974) قضاياى يقينيه كه مبادى برهانند ضرورى الصدق و دائم الصدق ميباشند، و معنى ضرورت قضيه اين نيست كه بايستى از