مشتبه شدن حروف نقطه‌دار با بى‌نقطه، مثل آنستكه فلاسفه در باره واجب الوجود گفته‌اند بحت وجود و بحت با حاء مهمله بمعنى صرف و خالص است و ديگران آنرا تحريف نموده و يجب وجوده خوانده‌اند باين جهت در معنى تغيير حاصل شده و گمان كرده‌اند كه ماهيت واجب با وجودش مغاير است.

مشابهت لفظى دو قضيه از جهت تركيب مفردات‌

اشتباهات ناشى از تركيب قضيه نيز بر سه قسم است:

(935) (اول) آنكه از يك تركيب دو معنى استفاده شود و يكى از دو معنى بديگرى مشتبه گردد، مثل آنكه گفته شود: مرد دانا هرچه را بداند آنچنان است كه ميداند يا آنچنان است كه تصور ميكند، از اين جمله دو معنى ممكن است استفاده شود يكى آنكه آنچنانرا بمعلومات او برگردانيم و معنى جمله اين ميشود كه معلوماتش بهمان طوريكه فكر كرده درست و راست است در اينصورت قضيه صادق است و اگر كلمه آنچنانرا بخود شخص بازگشت دهيم معنى جمله اين خواهد بود كه خود او شبيه بمعلومات او است و ممكن است سنگيرا تصور كرده باشد در صورتيكه او شبيه به سنگ نيست و قضيه كاذب است‌ [1].

(936) (دوم) ممكن است جمله‌ايرا بواسطه شباهت بمفرد مفرد تصور كنيم، مثل آنكه گفته شود فلانى شاعر خوب است در اين جمله ممكن است شاعر صفت شخص و خوب خبر جمله قرار داده شود، و يا آنكه خوب قيد شاعر و شاعر خوب رويهم خبر جمله باشد، بنا بر اول‌

[1] شرح حكمت الاشراق صفحه 143.