3- آنكه عليت جامع نسبت بحكم مسلم باشد.

4- آنكه عليت جامع نسبت بحكم مسلم نباشد.

بهترين آنها قسمى است كه جامع وجودى بوده و عليت آن نسبت بحكم مسلم باشد. و پست‌ترين اقسام آن است كه جامع عدمى باشد و از آن پست‌تر در جائى است كه ابدا جامعى بين آنها يافته نشود.

تبديل تمثيل بقياس‌

(894) ميتوانيم تمثيل را بصورت قياس درآوريم مثال مذكور را باين طريق بصورت قياس تبديل نموده و ميگوئيم: جهان تركيب يافته است، و هرچيزيكه تركيب يافته باشد مانند خانه حادث است.

نتيجه ميدهد، كه جهان مانند خانه حادث است.

قياس فراست‌

(895) علم فراست علمى است كه بوسيله اين علم ميتوان از رنگ و شكل و هيئت اعضاء ظاهر، خلق باطنى و صفات روحى مردم را شناخت و آنرا فن قيافه‌شناسى مينامند [1] و كتب بسيارى از قديم و جديد در اين فن نوشته شده است.

(896) احكاميكه در اين علم ثابت ميشود همگى بوسيله قياس فراست ميباشد. قياس فراست برهان انّى است كه از وجود يك لازم بوجود لازم ديگرى حكم ميكنند و اين دو لازم معلول يك علت بوده و واسطه ثبوت حكم همان هيئت بدنى ميباشد.

[1] كشف الظنون ص 1241.