نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 404
يكى از دو مقدمه. و محمول آن. موضوع يا محمول مقدمه ديگر خواهد بود.
اينگونه قياس را يا از اين جهت اقترانى گفتهاند كه حد اصغر و حد
اوسط و حد اكبر با يكديگر اقتران يافتهاند. و يا باين سبب است كه مقدمات قياس
هريك معلومات مستقلى بوده و به هيئت معينى با يكديگر برخورد و اقتران حاصل نموده
تا از آنها معلوم تازهاى حادث شده است.
قياس اقترانى بر دو قسم است: حملى و شرطى
(550)قياس اقترانى
حملى. آنستكه صغرى و كبراى هردو حملى باشند.
(551)قياس اقترانى
شرطى. آنستكه يكى از دو طرف يا هر- دو طرفش شرطيه باشند.
تعريف قياس استثنائى
(552)استثنائى قياسى است كه عين نتيجه با ماده و صورتيكه دارد يا
نقيض آن در قياس ذكر شده باشد. بعبارت ديگر قياس استثنائى آنستكه هردو طرف مطلوب در
يك مقدمه جمع شده باشند. مثل اينكه گفته شود: اگر اين جسم باشد جايگير خواهد بود
ليكن جسم است.
نتيجه ميدهد: پس جايگير است. يا آنكه جايگير نيست. نتيجه ميدهد.
پس جسم نيست.
نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 404