نيست ليكن از خود تعريف اين قيد برمى‌آيد و بدون آن تعريف قياس ناتمام است. و قيد مزبور قيد «وحدت» است:

هرقياسى به تنهائى با دو مقدمه خود مستلزم جزم بمطلوبى است كه اختصاص بخود آن دارد ليكن بعدا توضيح اين مطلب خواهد آمد كه گاهي يك قياس به تنهائى و بدون ضميمه شدن قياسهاى ديگر مستلزم مطلوب نهائى نبوده و براى اثبات يك مطلوب بايد چندين قضيه را بيكديگر ضميمه كنيم باين ترتيب كه ابتداء از دو قضيه قياس تشكيل داده و نتيجه آنرا در قياس ديگر مقدمه قرار ميدهيم. يا يكى از دو جزء قياس را با چند مقدمه و جزء ديگرش را نيز با چندين مقدمه ديگر ثابت ميكنيم. بنابراين هرقياسى مستلزم نتيجه خود ميباشد. و هريك به تنهائى يك نتيجه بيش ندارد و نتيجه‌ها پى‌درپى بيك مطلوب نهائى ميرسند.

اقسام قياس‌

(547) قياس بر سه قسم است: اقترانى حملى. اقترانى شرطى. استثنائى.

منطقيان قديم قياس را دو قسم ميشناختند: اقترانى و استثنائى.

اقترانى بعقيده آنها قياسى بود كه تنها از حمليات تشكيل شده باشد.

و قياسهائيكه شرطى در آن بكار برده ميشود استثنائى محسوب ميشد و علت اين بود كه در تعليمات اول فقط حمليات و استثنائيات ذكر شده بود.

شيخ ابو على سينا اول كسى بود كه شرطيه اقترانيه را استخراج‌