عكس در قضاياى موجبه‌

چهار قضيه از موجّهات به (حينيّه مطلقه) [1] منعكس ميشوند و آنها عبارتند از:

(488) 1- ضروريه مطلقه 2- دائمه مطلقه.

(489) 3- مشروطه عامه 4- عرفيه عامه.

(491) مثال عكس ضروريه و دائمه مطلقه از اين قرار است:

ضروريه مطلقه (اصل): هر انسانى البته حيوان است، (عكس) بعضى از انسانها در بعضى از اوقاتيكه حيوانند انسانند.

عرفيه عامه: (اصل) هرنويسنده‌اى تا نويسنده است انگشتانش در حركت است، (عكس) بعضى از كسانيكه انگشتانشان در حركت است در بعضى از اوقاتيكه انگشتانشان حركت ميكند نويسنده هستند.

اثبات اينكه عكس موجهات چهارگانه مزبور حينيه مطلقه است‌

(492) دليل اينكه عكس چهار قضيه مذكور حينيه مطلقه است آنستكه اگر حينيه مطلقه صادق نباشد نقيض آن صادق خواهد بود و نقيض حينيه را كه عرفيه عامّه است بنا بفرض صحّت با اصل ضميمه نموده و بصورت قياس خلف درآورده نقيض اصل را كه سلب شى‌ء از نفس است نتيجه ميدهد و چون سلب شى‌ء از نفس محال است نقيض حينيه مطلقه باطل و خود حينيه صادق است. براى توضيح مسئله‌

[1] [490] حينيه مطلقه قضيه‌ايست كه بر فعليت ثبوت يا سلب محمول از موضوع در بعضى از اوقات وصف موضوع حكم ميكند.