(406) اين عمل كه امكان و امتناع را جزء محمول قرار دهند مطابق با واقع و حقيقت است زيرا وقتى مى‌خواهيم محمولى را براى موضوع ثابت كنيم امكان و امتناع جزء مقصود و مطلوب ما ميباشند. و ميخواهيم بدانيم كتابتى كه براى انسان ثابت ميشود چگونه كتابتى مى‌باشد.

آيا كتابت ممكن و يا غيرممكن است و باعتبار اين جزء كه امكان است.

كتابت براى انسان ضرورى خواهد بود.

(407) زيرا امكان از ممكن و وجوب از واجب و امتناع از ممتنع قابل جدائى نيست و اگر قابل جدائى باشد يكى از دو محظور لازم مى‌آيد.

(408) يا آنكه بايستى امكان بدل بوجوب يا امتناع گردد و آن انقلاب حيثيت و محال است.

(409) و يا آنكه با زوال امكان و امتناع موضوع از هرسه ماده خالى بماند. و خالى بودن ماهيت از جهات سه‌گانه مستلزم آنست كه حالت چهارمى غير از آن سه حالت براى ماهيت تصور شود و منفصله حقيقيه نباشد در صورتى كه دليل ثابت‌كردن جهات بطوريكه گذشت قضيه منفصله حقيقيه مى‌باشد.

(410) در همه قضايا يك ماده بيشتر وجود نداشته و آن ضرورت است. و امكان و امتناع از ضرورت حكايت ميكنند و ضرورت ماده امكان و امتناع و رابط بين همه محمولات بموضوعات است.

(411) مصنف كتاب ما در آخر كلمه «فافهم» را آورده و امر بدقت نموده است شايد نظرش از دقت در مطلب اين باشد كه درست است در متن واقع جز ضرورت چيز ديگرى نيست ليكن از نظر تحليل عقلى‌