(214) هرگاه در قضيه حكم ايجابى صادر شده باشد علت ديگرى براى وجود موضوع يافت ميشود كه غير از اصل حكم و آن ايجاب حكم است.

معنى ايجاب ملحق نمودن محمول بموضوع و ربط دادن صفتى يا مفهومى بمفهوم ديگر است و تا خود موضوع موجود نباشد چيزى بآن پيوسته نميگردد و حتى موجبه‌هائيكه محمول آنها امور خارجى نبوده بقراريكه ذكر ميشوند در همه، وجود موضوع لازم است:

1- جائيكه حكم‌كننده درصدد بيان حالات و آثار خود ماهيت باشد بدون توجه داشتن بنحوه وجود آن چنانكه در قضاياى رياضيه است.

2- در جائيكه حكم براى بيان حالت سلبى موضوع صادر شده باشد، مانند اين قضيه كه اجتماع نقيضين محال است و شريك بارى معدوم است.

3- وقتيكه محمول معنى سلبى داشته باشد مانند قضيه معدولة المحمول يا موارديكه محمول از امور عدميه از قبيل كورى باشند. در همه موارد مزبور از جهت ايجاب قضيه و اينكه چيزى بچيز ديگر الحاق شده است ملحق به يعنى موضوع بايد وجود داشته باشد هرچند در بعضى از اقسام موجبه وجود ذهنى تنها براى موضوع كافى ميباشد.

علت مزبور كه ايجاب حكم است اختصاص بقضاياى موجبه دارد. در قضاياى موجبه دو علت موجود است و از دو جهت بايستى داراى وجود موضوع باشند يكى از جهت اصل حكم و ديگرى از جهت قيد حكم كه ايجاب آن باشد و در قضاياى سالبه فقط علت اول يعنى‌