اين عقيده «مثالى خارجى» خوانده ميشود.

او ميگويد وجود ماهيت مجزا از وجود فرد است ماهيت موجود روحانى. و فرد مادى است و بين موجود مجرد و مادى هيچگونه اتحادى نيست رابطه بين طبيعى و فرد رابطه بين علت و معلول و اثر و مؤثر و ظاهر و مظهر است و وجود علت غير از وجود معلول است هر چند معلول سايه و اثر علت است.

شيخ اشراق كه انواع جسمانى را مجموعه اعراض ميداند اين عقيده را اختيار كرده و فلاسفه غربى بصورتهاى مختلفى اين عقيده را پذيرفته‌اند.

نصوص و ظواهر شرعى نيز مؤيد اين قول است: آيه‌ «وَ إِنْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِلَّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ» [1] «ما عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَ ما عِنْدَ اللَّهِ باقٍ» [2] و نظاير اين آيات، و رواياتى نزديك باين مضمون بسيار است.

(قول سوم) عقيده ارسطو و پيروان مشّاء است. آنان ميگويند طبيعى هم در ذهن و هم در ماده موجود است ليكن وجود طبيعت مجزا از وجود افراد نيست و بعين وجود افراد موجود است. طبيعت لا بشرط سارى در افراد و متحد با افراد است.

دليل آنها بر اينكه طبيعت در عالم ماده و در ضمن فرد موجود است آنستكه ما مى‌بينيم اشياء آثار خارجى دارند و اثر طبيعت از آثار فردى جداست و چون اثر خارجى مؤثر خارجى و مادى ميخواهد بنابراين طبيعت در عالم ماده موجود بوجود حسى ميباشد هرچند كه‌

[1] سوره حجر آيه 21.

[2] سوره نحل آيه 98.