هرمحمول كلى را كه ملاحظه مينمائيم از سه حال بيرون نيست:

يا خود ماهيت و يا جزء ماهيت و يا خارج از ماهيت و عارض بر ماهيت است و آنكه جزء است يا جزء چند حقيقت است و يا تجاوز از افراد يك ماهيت نميكند و آنكه عارض است يا اختصاص بيك ماهيت دارد و يا بر بيش از يك ماهيت عارض ميشود. بنابراين كلى بر پنج قسم است:

1- خود ماهيت يا نوع. مثل انسان.

2- جزء اعم از يك نوع يا جنس. مثل حيوان.

3- جزء مساوى با يك نوع يا فصل. مثل ناطق.

4- عارض مختص بيك نوع. يا خاصه. مثل تعجب.

5- عارض اعم از يك حقيقت. يا عرض عام. مثل ماشى.

مصنف كتاب ما در اينجا نوع اضافى و نسبت بين آنرا با نوع حقيقى بيان نموده است و لكن نوع اضافى در حقيقت قسم جداگانه‌اى از كليات نيست بلكه همان نوع حقيقى و يا جنس است كه باعتبارى نوع اضافى ناميده شده است و بحسب اين اعتبار نيز بطور اشتراك لفظى آنرا نوع گفته‌اند. بعلاوه در اين مورد كه ميخواسته است ثابت كند كلى بيش از پنج قسم نيست تعريف نوع اضافى مناسب با مقام نبوده و باين جهت تعريف و توضيح آن دنباله نوع حقيقى خواهد آمد.

پرسشها و پاسخها

(71) پرسشهاى اصلى بسيط و مركب در آخر كتاب توضيح داده خواهد شد و در اينجا پرسش‌هائيكه از جهت تجزيه و تركيب‌