(65/ 6) حمل عرضى را از اين دو جهت متعارف يا شايع ناميده‌اند كه حمل ذاتى در علوم متروك و مطرود است و مورد استعمال ندارد بخلاف حمل شايع كه همه‌جا مورد استفاده است. زيرا علوم از آثار و خواص اشياء گفتگو ميكنند و اجزاء مفهومى مورد تحقيق نيستند.

و بهمين جهت فيلسوف قرن هيجدهم كانت آلمانى احكام تحليليه را كه محمول از ذات موضوع استخراج ميشود معتبر نشمرده است.

حمل عرضى يا حمل شايع بر دو قسم است: حمل عرضى بالذات و حمل عرضى بالعرض.

حمل شايع بالذات- يا عرضى بالذات‌

(66) حمل عرضى بالذات چنانكه گفته شد در جائى است كه موضوع فرد حقيقى محمول يعنى عين ماهيت متعلق بموضوع يا جزء آن بوده باشد. مانند زيد جسم است و زيد انسان است.

حمل شايع بالعرض- يا عرضى بالعرض‌

(67) حمل عرضى بالعرض در جائى است كه محمول خارج از ماهيت و طبيعت موضوع و عارض بر آن باشد چه عرض خارجى باشد مثل زيد بلندقامت است و يا عرض ذهنى براى موضوع باشد مانند اجناس كه بر فصول حمل ميشوند. مثل هرناطقى حيوان است. زيرا جنس عارض بر فصل است.

(68) بين حمل شايع و حمل متواطى عموم و خصوص من‌وجه است زيرا حمل شايع شامل همه اقسام محمولاتى ميشود كه مفهوم محمول جزء مفهوم موضوع نباشد بنابراين شامل محمولات اشتقاقى نيز ميباشد در