كلّى اجزاء خود را دربر دارد و چون لفظ بر معنى خود دلالت ميكند بالتبع بر اجزاء هم دلالت دارد.

(14/ 8) 3- دلالت لفظيه وضعيه التزاميه و آن دلالت لفظ بر آثار و لوازم معنى است و از اين جهت التزاميه ناميده ميشود كه هنگامى كه لفظ بر معنى خود بالاصاله دلالت ميكند بالتبع بر لوازم بيّن معنى هم دلالت خواهد داشت و از تصور معنى ذهن بلوازم آن انتقال خواهد يافت بشرط آنكه لازم بيّن باشد و لازم بيّن در بحث عوارض توضيح داده خواهد شد.

دلالت مطابقى هيچ شرطى جز وضع ندارد و هرگاه اطلاع بوضع لفظ براى معنى مخصوص حاصل شود دلالت مطابقى حاصل ميشود.

در دلالت تضمنيه و التزاميه وضع و عقل هردو دخالت دارند و هيچيك از اين دو دلالت بدون كمك وضع و عقل حاصل نميشوند زيرا اولا بايستى لفظ براى معنى مطابقى وضع شده باشد و بالاصاله بر همه معنى خود دلالت كند و سپس بايستى عقل حكم كند كه جزء از كل و لازم از ملزوم جداشدنى نيست و از مجموع اين دو امر دلالت تضمنيه و التزاميه بتبع مطابقيه حاصل گردد. بنابراين دلالت تضمنيه و التزاميه بدون مطابقيه حاصل نميشوند بخلاف دلالت مطابقيه كه ممكن است بدون آن دو حاصل گردد زيرا گاهى ممكن است معنى بسيط و بدون جزء باشد در اين صورت دلالت تضمنيه وجود ندارد و هرگاه معنى لازم بيّن نداشته باشد در چنين صورتى دلالت مطابقيه هست و التزاميه نيست.