نام کتاب : شرح نهاية الحكمة( مصباح) نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 249
يك از طرفين است نه اينكه
متحد با آن است. درست همانطور كه وقتى مىگفتيم كه وجود رابط با هريك از طرفين
مربوط است و ربط دارد به معناى اين بود كه عين ربط به هريك از آنهاست نه چيزى كه
داراى ربط است (ذات هى الربط لا ذات ثبت لها الربط)؛ در اينجا نيز وقتى مىگوييم
كه وجود رابط متحد با هريك از طرفين است به معناى اين است كه عين اتحاد با هريك از
آنهاست، نه چيزى است كه داراى اتحاد است (ذات هى الاتحاد لا ذات ثبت لها الاتحاد).
پس هنگامى كه وجود رابط را با طرف اوّل آن مىسنجيم مىبينيم خود عينا همان حيثيت
اتحاد با طرف اوّل است و هنگامى كه آن را با طرف ديگر آن مىسنجيم باز مىبينيم
خود عينا همان حيثيت اتحاد با طرف دوم است.
بنابر مقدمه دوم، وجود
رابط وحدت شخصى دارد؛ يعنى، يك شخص رابط واحد است كه بين طرفين محقق است نه اشخاص
متعددى از روابط بهطورى كه هر طرف رابطى داشته باشد غير از رابط طرف ديگر و
بنابراين حيثيت اتحاد با طرف اوّل نيز همان حيثيت اتحاد با طرف دوم است نه غير آن؛
يعنى، يك شخص واحد اتحاد است كه بين طرف اوّل و دوم محقق شده است، پس تحقق وجود
رابط بين دو طرف يعنى تحقق نوعى اتحاد بين آنها.
پس باختصار، براساس مقدمه
اول، وجود رابط خود همان حيثيت اتحاد با هريك از طرفين است و براساس مقدمه دوم دو
شخص اتحاد محقق نشده است: يكى اتحاد با طرف اول و ديگرى اتحاد با طرف دوم، بلكه يك
شخص اتحاد بين طرفين محقق شده است و نتيجه اينكه با تحقق وجود رابط بين دو شىء
ضرورتا نوعى اتحاد نيز بين آن دو بهوجود مىآيد:
الثانى، انّ تحقّق
الوجود الرابط بين طرفين يوجب نحوا من الاتّحاد الوجوديّ بينهما و ذلك لما انّه
متحقّق فيهما غير متميّز الذات منهما و لا خارج منهما، فوحدته الشخصيّة تقضي بنحو
من الاتّحاد بينهما؛ سواء كان هناك حمل، كما فى القضايا، او لم يكن، كغيرها من المركبات؛
فجميع هذه الموارد لا يخلو من ضرب من الاتّحاد.
چنانكه ديده مىشود،
تعبيرى كه در كتاب آمده است اين است كه وجود رابط موجب اتحاد است و ما نيز در
عنوان مطلب گفتهايم كه وجود رابط سبب اتحاد است ولى مجددا يادآور مىشويم كه اين
تعبيرات نبايد سبب اين گمان بشود كه وجود رابط امرى است مغاير با
نام کتاب : شرح نهاية الحكمة( مصباح) نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 249