محقق است و نيز در اينكه اين وجود رابط و نسبت ذهنى محال است بين دو وجود خارجى موجود شود شكى نيست اما اينكه وجود رابط در خارج محقق باشد و اين وجود رابط خارجى هميشه بين دو وجود خارجى موجود شود امرى است كه با برهان اقامه شده در اين فصل قابل اثبات نيست و موقوف بر اين است كه بتوانيم در ديگر مباحث فلسفى برهانى بر آن اقامه كنيم. بنابراين، در اينجا، فقط به نحو مشروط مى‌توان آن را پذيرفت؛ يعنى، مى‌توان پذيرفت كه اگر وجود رابط در خارج محقق باشد، محال است چنين رابطى بين دو وجود ذهنى محقق شود، چنين رابطى همواره در خارج تحقق مى‌يابد.

2- 6: فرع دوم- وجود رابط سبب اتحاد طرفين است‌

براى اثبات مطلب فوق از دو مقدمه زير استفاده شده است:

مقدمه اوّل: وجود رابط خارج از وجود طرفين خود نيست.

مقدمه دوم: وجود رابط يك وجود واحد شخصى است.

نتيجه: با تحقق وجود رابط بين دو شى‌ء آن دو متحد مى‌شوند.

بنابر مقدمه اول، ما وجود رابط را با هريك از طرفين آن لحاظ كنيم مى‌بينيم امرى مستقل از آن نيست، عين ارتباط به آن است و به تعبير كتاب، در عين اينكه جزء آن طرف يا عين آن نيست، خارج از آن هم نيست و اين جز به اين معنا نيست كه وجود رابط با آن طرف متحد است.

نكته‌اى كه بايد توجه داشت اين است كه وقتى مى‌گوييم وجود رابط با هريك از طرفين متحد است به اين معنا نيست كه وجود رابط چيزى است و اتحاد با هريك از طرفين چيز ديگرى است كه عارض بر آن شده است به‌طورى كه قبل از عروض اتحاد رابط متحقق بود اما با هيچيك از دو طرف متحد نبود و بعد از عروض اتحاد با هريك از آنها متحد شده است؛ چنين نيست، در خارج عارض و معروضى در كار نيست، يك واقعيت است كه به اعتبارى ربط است و به اعتبارى اتحاد. به عبارت ديگر، يك واقعيت است كه هم حيثيت ربط است و هم حيثيت اتحاد. پس حيثيت ربط همان حيثيت اتحاد است و بنابراين وجود رابط را با هر يك از دو طرفش كه لحاظ كنيم همان‌طور كه عين ربط به آن طرف است عين اتحاد با آن طرف نيز هست، پس اگر بخواهيم دقيق سخن گوييم، بايد بگوئيم كه وجود رابط عين اتحاد با هر