نام کتاب : شرح نهاية الحكمة( مصباح) نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 234
وجود رابط بهنحو اشتراك
لفظى است نه معنوى. وى مىگويد: «الحقّ ان الاتفاق بينهما فى مجرد اللفظ.»[1] مقصود او اين است كه مفهوم حرفى وجود
و مفهوم اسمى آن هيچ نحو اشتراك مفهومى با يكديگر ندارند و اشتراك آنها تنها در
لفظ «وجود» است كه هم اسم براى مفهوم حرفى قرار داده شده است و هم اسم براى مفهوم
اسمى. پس صرفنظر از لفظ «وجود»، هيچ اشتراكى بين اين دو مفهوم وجود ندارد، اينها
دو سنخ مفهوماند.
شارحين كلام صدر المتألهين
در اينجا در حيص و بيص عجيبى گرفتار شدهاند، زيرا وى از يكسو بر اشتراك معنوى
وجود تأكيد دارد و فصلى مستقل در ابتداى اسفار بدين مسئله اختصاص داده است[2] و از سوى ديگر در اينجا به اشتراك
لفظى وجود و نفى اشتراك معنوى آن تصريح مىكند، توجيه اين دو قول براى شارحان كلام
وى دشوارى بهبار آورده است.
بهنظر مىرسد اين دو گفته
با يكديگر منافى نيستند، زيرا در جايى كه قائل به اشتراك معنوى وجود شده مقصود وى
وجود محمولى است و اصلا محل بحث در آنجا اين است كه آيا مفهوم وجود كه بر موضوعات
مختلف حمل مىشود در همه موارد به يك مفهوم و معنا حمل مىشود يا نه، بلكه در هر
موردى كه حمل مىشود معنا و مفهومى دارد غير از مورد ديگر و روشن است كه وجودى كه
محمول واقع مىشود همان وجود محمولى است نه وجود رابط.
پس وجود رابط باصطلاح
تخصّصا از اين بحث خارج است و كلام وى در فصل اشتراك معنوى وجود اصلا ناظر بهوجود
رابط نيست. اما در جايى كه اشتراك معنوى را نفى مىكند و تنها قائل به اشتراك لفظى
است، كلامش ناظر به مقايسه مفهوم اسمى وجود، يعنى وجود محمولى، با مفهوم حرفى
وجود، يعنى وجود رابط، است. پس در جايى كه اشتراك معنوى را نفى مىنمايد مقصودش
نفى اشتراك معنوى بين وجود رابط و وجود محمولى است و در جايى كه اشتراك معنوى را
اثبات مىنمايد مقصودش اشتراك معنوى وجود محمولى است بين موارد مختلفى كه وجود
محمولى بر آنها حمل مىشود و منافاتى بين اين نفى و اثبات نيست. درست مانند اينكه
معناى «ابتدا» در تمام مواردى كه بهكار مىرود يكى است و باصطلاح در آن موارد
مشترك معنوى است و در عينحال بين معناى «ابتدا»، كه معناى اسمى است، و معناى
«از»، كه