تَنَزُّلْ‌: در صحاح، قاموس و اقرب آنرا نزول با مهلت و تأنى گفته است‌ وَ ما تَنَزَّلَتْ‌ بِهِ الشَّياطِينُ ...

شعراء: 210. قرآن را شياطين نازل نكرده‌اند ميشود مهلت و تدريج را از آيه‌ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَ‌ يَتَنَزَّلُ‌ الْأَمْرُ بَيْنَهُنَ‌ طلاق: 12. فهميد كه نزول امر تدريجى است.

تَنْزِيل‌ و إِنْزَال‌

راغب ميگويد: تنزيل در آنجاست كه نازل كردن تدريجى و دفعه‌اى بعد از دفعه ديگر باشد ولى انزال اعمّ است و بانزال تدريجى و دفعى اطلاق ميشود در اقرب الموارد ميگويد:

بقولى تنزيل، تدريجى و مرّة بعد اخرى است و انزال اعمّ ميباشد. در صحاح ترتيب را از معانى تنزيل شمرده است ولى عدّه‌اى از اهل لغت ما بين انزال و تنزيل فرقى قائل نشده‌اند.

ميشود فرق ما بين آندو را از بعضى آيات استفاده كرد مثلا در آيه‌ وَ قُرْآناً فَرَقْناهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلى‌ مُكْثٍ وَ نَزَّلْناهُ‌ تَنْزِيلًا اسراء: 106. «فَرَقْناهُ» و «عَلى‌ مُكْثٍ» قرينه است بر اينكه مراد از «نَزَّلْناهُ‌» انزال تدريجى است.

نزول قرآن مجيد

بضرورت ميدانيم كه نزول قرآن برسول خدا صلّى اللّه عليه و آله بتدريج و در عرض بيست و سه سال بوده است. ولى در قرآن آياتى داريم كه ظهور بلكه صريح آنها نزول تمام قرآن در يك ماه و يك شب است مثل‌ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي‌ أُنْزِلَ‌ فِيهِ الْقُرْآنُ ... بقره: 185.

اين آيه روشن است در اينكه قرآن بتمامه در ماه رمضان نازل شده و آيه‌ إِنَّا أَنْزَلْناهُ‌ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ ... دخان:

3. دلالت دارد كه در يك شب از ماه رمضان نازل گشته و آيه‌ إِنَّا أَنْزَلْناهُ‌ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ قدر: 1. صريح است در اينكه آنشب شب قدر بوده است، بنا بر اين توفيق ميان اين دو مطلب چطور است؟

بنظر بعضى مراد از نزول قرآن در رمضان و در شب قدر ابتداء نزول آن است يعنى شروع نزول‌