جمع آن نخيل ميباشد فَأَنْشَأْنا لَكُمْ بِهِ جَنَّاتٍ مِنْ‌ نَخِيلٍ‌ وَ أَعْنابٍ‌ مؤمنون: 19. بقولى نخيل اسم جمع است طبرسى ذيل آيه 266. بقره نخل را جمع نخلة گفته و گويد: اصل نخل بمعنى بيختن و الك كردن آرد است و بقولى درخت خرما را از آن نخل گويند كه خالص شده مانند خالص شدن مغز از قشر بوسيله الك كردن در قاموس و اقرب معناى اوّلى نخل را تصفيه گفته است ايضا قاموس نخل و نخيل را جمع نخلة ميداند، در پايان ناگفته نماند كه مذكّر و مؤنّث هر دو آمده است مانند أَعْجازُ نَخْلٍ‌ خاوِيَةٍ حاقه: 7. أَعْجازُ نَخْلٍ‌ مُنْقَعِرٍ قمر: 20.

ندّ: (بكسر نون) در صحاح گفته:

نِدّ بمعنى مثل و نظير است ايضا نَدِيد و نَدِيدَة در مجمع فرموده: «النِّدُّ: المثل و العدل» راغب ميگويد: نَدِيد شى‌ء شريك آن است در جوهرش و آن نوعى مماثلت ميباشد زيرا مثل بهر مشاركت اطلاق ميشود پس هر ندّ مثل است ولى هر مثل ندّ نيست.

جمع نِدّ أنْدَاد است كه جمعا شش بار در قرآن مجيد آمده است‌ فَلا تَجْعَلُوا لِلَّهِ‌ أَنْداداً وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ‌ بقره:

22. دانسته و از روى علم بر خدا شركاء و امثال قرار ندهيد. وَ جَعَلُوا لِلَّهِ‌ أَنْداداً لِيُضِلُّوا عَنْ سَبِيلِهِ‌ ابراهيم: 30.

مراد از انداد هر شريكى است كه بخدا نسبت داده شود اعم از بتان و بشر و كواكب و غيره. در اقرب الموارد گفته: نِدّ هميشه مخالف نظير خود ميباشد. نگارنده گويد: شايد از اين جهت است كه بعضى ند را ضدّ معنى كرده‌اند در نهايه گفته: «نِدٌّ و هو مثل الشّى‌ء الّذى يُضادّه فى أموره و يُنَادُّهُ‌ أى يخالفه».

ندم: نَدَم‌ و نَدَامَةً بمعنى پشيمانى و تأسف است بر چيز فوت شده و فرصتى از دست رفته در مفردات گفته: «النَّدَمُ‌ و النَّدَامَةُ: التّحسُّر من تغيّر رأى فى أمر فائت» در قاموس آمده: «النَّدَمُ‌ و النَّدَامَةُ: الأسف» آنرا حزن نيز گفته‌اند وَ أَسَرُّوا النَّدامَةَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذابَ‌ يونس: 54. چون عذاب را