نيز كلمه‌ «تُنْهَوْنَ عَنْهُ» و «الْإِثْمِ» در آيات فوق و ايضا آيات ديگر و روايات بالضرورة دلالت دارند بر اينكه مطلق گناهان اعمّ از صغائر و كبائر واجب الاجتناب‌اند، النهايه در آيات سه گانه گذشته بكبائر بنحو خاصّى توجّه شده است و مورد اجتناب واقع گشته‌اند.

لمم‌

امّا لمم اگر مراد از آن گناهان صغيره باشد چنانكه در صحاح صغائر الذنوب گفته و راغب تعبير از صغيره دانسته در اينصورت ميشود گفت نظير «السيئات» در آيه اول است.

ولى بنا بر تفسير اهل بيت عليهم السلام كه آنرا گناه گاهگاهى فرموده‌اند شامل صغائر و كبائر است زيرا گناهيكه انسان گاهگاه مرتكب ميشود ممكن است صغيره يا كبيره باشد، جمله‌ «إِنَّ رَبَّكَ واسِعُ الْمَغْفِرَةِ ...» در مقام تطميع بتوبه و يا وعده غفران است.

تفسير اهل بيت عليهم السلام مطابق واقع و لغت است در اينصورت مضمون آيه سوم مطلب ديگرى است.

از روايات لمم‌

در كافى باب اللمم از امام عليه السّلام نقل كرده: لمم گناه بعد از گناه است كه عبد بآن نزديك و مرتكب ميشود:

«قَالَ: الْهَنَةُ بَعْدَ الْهَنَةِ أَيِ الذَّنْبُ بَعْدَ الذَّنْبِ يُلِمُّ بِهِ الْعَبْدُ».

و در روايت ديگر فرموده طبع و عادت بنده گناه كردن نيست ولى گاهى بآن مرتكب ميشود

«قَالَ: اللَّمَّامُ الْعَبْدُ الَّذِي يُلِمُّ بِالذَّنْبِ بَعْدَ الذَّنْبِ لَيْسَ مِنْ سَلِيقَتِهِ أَيْ مِنْ طَبِيعَتِهِ».

و در روايت ديگرى از امام صادق عليه السّلام نقل كرده:

«وَ اللَّمَمُ: الرَّجُلُ يُلِمُّ بِالذَّنْبِ فَيَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِنْهُ».

على هذا استثناء در «إِلَّا اللَّمَمَ» متصل است و بقول صحاح و راغب منقطع خواهد بود.

كبائر كدام؟

از ابن عباس نقل شده گناهان همه كبيره‌اند و هر آنچه خدا از آن نهى كرده كبيره ميباشد طبرسى رحمه اللّه بعد از نقل اين سخن فرموده: اصحاب ما (اماميّه) نيز بر اين قولند و