كه شرك و ضلال سبب دخول در آتش‌اند.

6- وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ‌ انفال: 25.

از اين آيه با ملاحظه آيات قبل و بعد، بنظر ميايد كه مقصود آنست:

اى اهل ايمان جامعه خويش را پاك كنيد، امر بمعروف و نهى از منكر كنيد، فرمان خدا را اجابت نمائيد و گرنه گرفتارى و بلا كه در اثر ستم ستمكاران روى آورد همه را خواهد گرفت و مخصوص ظالمان نخواهد بود. مثلا اگر عدّه‌اى در جامعه بنفع بيگانگان كار كردند در صورت تسلط بيگانگان كار كردند در صورت تسلط بيگانه‌ها همه بدبخت خواهند بود. يا اگر چند نفر كشتى را سوراخ كنند عاملين و غير آنها همه غرق خواهند شد.

هيچ مانعى ندارد كه لا در لا تُصِيبَنَ‌ نافيه باشد و آن وصف فتنه است يعنى بپرهيزيد از فتنه‌ايكه فقط بظالمان شما نميرسد بلكه عموم را ميگيرد و شايد جواب شرط محذوف باشد يعنى «ان اصابتكم لا تصيبنّ الظّالمين فقط».

ظاهرا مراد از فتنه گرفتارى و عذاب دنيوى است چنانكه گفته شد. و اگر شامل آخرت هم باشد قهرا ظالمان در اثر ظلم و ديگران در اثر ترك امر بمعروف معذّب خواهند بود ولى احتمال اول اصحّ است هر چند بعضى از بزرگان قبول ندارد.

فتنه در قرآن هم بخدا نسبت داده شده و هم بديگران. مثل‌ وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ... عنكبوت: 3. كه درباره امتحان خداست و مثل‌ ... إِنْ خِفْتُمْ أَنْ‌ يَفْتِنَكُمُ‌ الَّذِينَ كَفَرُوا ...

نساء: 101. كه درباره غير خداست.

در قرآن مجيد هر آنجا كه درباره بشر آمده مراد فتنه مذموم و آزمايش ناهنجار است بر خلاف امتحان خدا.

امتحان خدا يعنى چه؟

از قرآن مجيد بدست ميايد كه تكاليف الهى و پيش‌آمدهاى روزگار همه امتحان خدائى‌اند و بوسيله آنها خوب و بد از هم جدا شده و خوبان‌