تعالى ثابت و نامتغيّر است در اينصورت مراد از غضب خدا كه در بسيارى از آيات آمده چيست؟

تديّر در آيه گذشته و در صدر آن‌ وَ لا تَطْغَوْا فِيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ‌ غَضَبِي‌ مخصوصا بقرينه «حلول» نشان ميدهد كه غضب خدا همان انتقام و بلا و عذاب است كه در اثر بدكارى در دنيا و آخرت بر شخص وارد ميشود.

محقّقين گويند: چون غضب در خدا بكار رود مراد از آن فقط انتقام است. در كافى ج 1 ص 101 باب «الارادة انّها من صفات الفعل ...» نقل شده كه راوى گويد: در مجلس امام باقر عليه السّلام بودم عمرو بن عبيد وارد شد و گفت: فدايت گردم خدا فرمايد وَ مَنْ يَحْلِلْ عَلَيْهِ‌ غَضَبِي‌ فَقَدْ هَوى‌ آن غضب چيست؟ امام فرمود:

«هُوَ الْعِقَابُ يَا عَمْرُو إِنَّهُ مَنْ زَعَمَ أَنَّ اللَّهَ قَدْ زَالَ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِلَى شَيْ‌ءٍ فَقَدْ وَصَفَهُ صِفَةَ مَخْلُوقٍ وَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَا يَسْتَفِزُّهُ شَيْ‌ءٌ فَيُغَيِّرَهُ».

يعنى غضب خدا عقاب او است اى عمرو هر كه پندارد خدا از حالى بحالى در ميايد او را با صفت مخلوق وصف كرده خدا را چيزى تحريك نميكند تا او را تغيير دهد.

و در ضمن روايت ديگر همان باب امام صادق عليه السّلام در جواب زنديقى فرمود:

«... فَرِضَاهُ ثَوَابُهُ وَ سَخَطُهُ عِقَابُهُ مِنْ غَيْرِ شَيْ‌ءٍ يَتَدَاخَلُهُ فَيُهَيِّجَهُ وَ يَنْقُلَهُ مِنْ حَالٍ إِلَى حَالٍ ...».

رضاى خدا ثواب خدا و سخط خدا انتقام خداست بى‌آنكه چيزى در خدا تأثير كرده و او را از حالى بحالى در آورد.

اين دو روايت با چند روايت ديگر در همين مضمون در توحيد صدوق عليه الرحمة باب 26 نقل شده ولى در روايت دوم بجاى زنديق «رجلا» نقل شده است.

غض: كم كردن صدا و كم كردن نگاه چشم. عبارت راغب چنين است:

«الْغَضُ‌: النُّقْصَانُ مِنَ الطَّرْفِ وَ الصَّوْتِ ...» در مجمع البيان فرموده:

اصل غضّ بمعنى نقصان است گويند: