ميايد كه از «معذّرون» اعمّ اراده شده است مَعْذِرَة: مصدر است بمعنى اعتذار «قالُوا مَعْذِرَةً إِلى‌ رَبِّكُمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ» اعراف: 164.

معاذير: جمع معذرة است بمعنى عذرها، حجت‌ها. «بَلِ الْإِنْسانُ عَلى‌ نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ وَ لَوْ أَلْقى‌ مَعاذِيرَهُ‌» قيامة:

14 و 15. بنظرم جواب لو محذوف است مثل «لا تنفعه» و غيره يعنى: انسان بر خويشتن يكپارچه بصيرت است و اگر معذرتهاى خويش را بيآورد فايده‌اى نخواهد داشت مثل: «يَوْمَ لا يَنْفَعُ الظَّالِمِينَ‌ مَعْذِرَتُهُمْ‌» غافر: 52.

ولى اين در صورتى است كه لو بمعنى ان شرطيّه و براى استقبال باشد و اگر بمعنى امتناع باشد جواب آن ظاهرا از ما قبلش بدست ميايد يعنى اگر عذرهايش را ناديده ميگرفت ميدانست كه يكپارچه بصيرت است.

و اللّه العالم.

عرب: (بر وزن فرس) طائفه‌اى از مردم‌اند خلاف عجم. و عجم هر غير عرب است از هر نژاد و قوم كه بوده باشد. راغب گفته: عرب اولاد اسمعيل‌اند.

جوهرى گفته: عرب طائفه‌اى از مردم‌اند. بعرب شهرنشين گويند عربىّ و بعرب باديه‌نشين گويند اعرابى، اعراب جمع عرب نيست بلكه عرب اسم جنس است در شعر صحيح جمع اعراب اعاريب آمده. در مفردات گويد: اعراب در اصل جمع عرب است سپس بعربهاى باديه‌نشين اسم شده.

دانشمندان در اين متفق القولند كه: اعراب و اعرابى بباديه‌نشينان مخصوص است و بشهرنشين اعرابى اطلاق نميشود. ولى در صحاح گفته:

اعراب جمع است و از خود مفرد ندارد.

«الْأَعْرابُ‌ أَشَدُّ كُفْراً وَ نِفاقاً» توبه:

97. علت شدّت كفر و نفاق ظاهرا دور بودن از حضارت و تمدّن است زيرا در اهل باديه جهالت بيشتر حكم فرماست‌ «وَ مِنَ‌ الْأَعْرابِ‌ مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ» توبه: 99. كلمه‌